Την περασμένη Τετάρτη, 23 Νοεμβρίου, το Ευρωκοινοβούλιο απέρριψε το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 και τη συμφωνία του 2022, με 454 ψήφους υπέρ, 130 κατά και 54 αποχές. Έτσι, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κάλεσε τις λιβυκές Αρχές να προχωρήσουν στην ακύρωση του «μνημονίου». Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντική ήττα για την Τουρκία εφόσον η Ευρώπη αναγνώρισε επίσημα την παρανομία της, συμβάλλοντας στον περιορισμό των σχεδίων της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όταν το 2018, άνοιξε η υπόθεση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια νοτίως της Κρήτης και στην Ηπειρωτική Ελλάδα και μάλιστα υπήρχε έτοιμο σχετικό προεδρικό διάταγμα, πραγματοποιήθηκε συνάντηση του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας, Αλέξη Τσίπρα, με τον Νεοσουλτάνο Ερντογάν, μετά από την οποία αναβλήθηκε επ’ αόριστον το ζήτημα της επέκτασης. Σημειώνεται ότι η Τουρκία έθεσε casus belli, δηλαδή απειλή πολέμου, στην Ελλάδα για το θέμα καθορισμού της ΑΟΖ της και την ένωσή της με αυτή της Κύπρου και Αιγύπτου, όπως ορίζει το Νέο Σύνταγμα των Θαλασσών (UNCLOS 1982). Ο λόγος της τουρκικής αυτής στάσης έγκειται στο γεγονός ότι με την ένωση των ΑΟΖ, θα δημιουργηθεί ένα τόξο από τα τρία κράτη, το οποίο θα αποκόπτει τη διέλευση της Τουρκίας από τη Μεσόγειο. Αντ’ αυτού, ακολουθήθηκε, η πλέον κλασική για το ελλαδικό και κυπριακό κράτος, πολιτική του κατευνασμού.
Ως αποτέλεσμα της υποβιβαστικής αυτής στάσης, τον Νοέμβριο του 2019, υπεγράφη το τουρκολιβυκό μνημόνιο οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ της Άγκυρας και της κυβέρνησης της Τρίπολης, με ηγέτες τους Ερντογάν και Φαγέζ αλ Σαράζ. Πρόκειται για ένα δήθεν επίσημο διπλωματικό έγγραφο, το οποίο όμως δεν παράγει έννομα αποτελέσματα. Είναι ένα «μνημόνιο» κατανόησης (MoU), που αποτελεί συμφωνία συνεργασίας για καθορισμό θαλάσσιων συνόρων και δικαιοδοσιών. Μεταξύ άλλων, το περιεχόμενο του μνημονίου αφορά την παραχώρηση από την Τρίπολη στην Τουρκία του δικαιώματος συνεργασίας στο πεδίο, δημιουργώντας αυτόματα κίνδυνο για μελλοντική παραχώρηση περιοχής που το έγγραφο θεωρεί λιβυκό θαλασσοτεμάχιο, στην Τουρκία και συγκεκριμένα στην τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου ΤΡΑΟ για έρευνες, υποψίες που τελικά επιβεβαιώθηκαν στη συνέχεια. Επίσης, καθιστά δεκτές πιθανές νηοψίες από το τουρκικό ναυτικό νοτίως της Κρήτης, δηλαδή αποδίδει δικαίωμα στην Τουρκία να διακόπτει την πορεία πλοίων για έλεγχο παραβιάσεων της «νομοθεσίας». Αποτελεί ακόμα ένα μέσο ενίσχυσης του οράματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» μέσω στρατιωτικής ισχύος και μέσω απομάκρυνσης της Κύπρου από την Ελλάδα.
Σημειώνεται ότι το «μνημόνιο» αγνοεί εντελώς τα κυριαρχικά δικαιώματα του ελληνικού κράτους στην Κρήτη, στη Ρόδο και στο Καστελλόριζο. Μάλιστα, το σύμπλεγμα του Καστελλορίζου (Ρω, Στρογγύλη, Μεγίστη), κατέχει σημαντική γεωστρατηγική θέση, ως το νοτιότερο άκρο του κράτους της Ελλάδας, μέσω του οποίου μπορούν οι ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου να ενωθούν.
Η Αθήνα αμέσως απέρριψε το «μνημόνιο», βασιζόμενη σε κείμενα του ΟΗΕ που καταπατούνται με αυτό, ενώ ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, επικοινώνησε με τους ομολόγους του σε Λευκωσία και Κάιρο, με τον Πρέσβη της Τουρκίας στην Ελλάδα και με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το «μνημόνιο» χαρακτηρίστηκε από την ελληνική πλευρά παράνομο και θεωρήθηκε, ως είναι, παραβίαση της κυριαρχίας τριών χωρών και του Δικαίου της Θάλασσας. Επιπλέον, απορρίφθηκε από την Αίγυπτο και τον Λίβυο Χαλιφά Χαφτάρ.
Πιο πρόσφατα, στις 3 Οκτωβρίου 2022, υπεγράφη η Τουρκολιβυκή Συμφωνία, η οποία επισφράγισε το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Σε αυτή περιλαμβάνεται πρόνοια αδειοδότησης της ΤΡΑΟ για εξόρυξη υδρογονανθράκων με γεωτρήσεις σε οικόπεδα εντός των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου, όπως προκαθοριζόταν από το προηγούμενο μνημόνιο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τ/κ ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ, Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, ήταν ένας από τους 130 υποστηρικτές του τουρκολιβυκού «μνημονίου», που ψήφισαν κατά της απόρριψης αυτού στις 23 Νοεμβρίου. Αποδεικνύεται, έτσι, ότι η τουρκική φωνή εντός της ΕΕ θα στρέφεται, και ήδη στρέφεται, εις βάρος του Ελληνισμού Κύπρου και Ελλάδας. Ο κ. Νιαζί εκπροσωπεί δήθεν την Κυπριακή Δημοκρατία και ταυτόχρονα τοποθετείται και ψηφίζει ξεκάθαρα εναντίον της και υπέρ των τουρκικών συμφερόντων. Επιβεβαιώνονται, λοιπόν, οι προφητείες για τα τουρκικά σχέδια που αφορούν τη διείσδυση στα ευρωπαϊκά πολιτικά δρώμενα, μέσω της Κύπρου και των τ/κ, με σκοπό την εξυπηρέτηση των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας.
Παρ’ όλα αυτά, είναι φανερό ότι η τελευταία δέχτηκε μεγάλη ήττα με την απόρριψη του παράνομου τουρκολιβυκού «μνημονίου». Τα σχέδιά της στην περιοχή μεταξύ Κρήτης, Αιγύπτου και Λιβύης ματαιώθηκαν, όπως και οι βλέψεις της ενάντια στην Κύπρο και την Ελλάδα σχετικά με το ενεργειακό. Αμέσως υπήρξαν, όπως ήταν αναμενόμενο, τουρκικές αντιδράσεις με αμέτρητες δηλώσεις που στρέφονται ενάντια στην ΕΕ και την Ελλάδα για δήθεν παραβιάσεις, προκλήσεις και «αντιτουρκικά αισθήματα».
Το γεγονός της μεμονωμένης ήττας της Τουρκίας, δεν πρέπει να μας επαναπαύσει. Είναι πασιφανές ότι υπάρχει ανάγκη για διευθέτηση των οριοθετήσεων των θαλάσσιων ζωνών από την Ελλάδα, ούτως ώστε να εξασφαλίζονται τα αυτονόητα κυριαρχικά της δικαιώματα. Είναι ανάγκη να υλοποιηθούν βήματα για την συνένωση των ελληνικών, κυπριακών και αιγυπτιακών θαλασσών, ώστε να αποκοπεί η πρόσβαση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτρέποντας τις συνεχείς τουρκικές παραβιάσεις και αναχαιτίζοντας τις παράλογες διεκδικήσεις της. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις θα εξασφαλίζεται, ακόμα, ότι από την περιοχή νοτίως της Κρήτης δεν θα υποκλέπτονται από αυτήν τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, αλλά θα αξιοποιούνται από τα κράτη στα οποία ανήκουν. Ακόμα, θα μπορεί να ενισχυθεί η συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου στους τομείς της άμυνας, του εμπορίου και κατ’ επέκταση της οικονομίας και του πολιτισμού.
Προφανώς, χρειάζεται η απαραίτητη προετοιμασία για τα πιο πάνω βήματα. Όταν ένα κράτος οριοθετεί θαλάσσια σύνορα, πρέπει να γνωρίζει τις ενδεχόμενες αντιδράσεις που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Άρα, πρέπει να μεριμνήσει για τη δημιουργία σταθερών και ισχυρών συμμαχιών σε κάθε τομέα, αλλά κυρίως στην άμυνα. Ένα κράτος με στρατιωτική ισχύ κατέχει μεγαλύτερη δύναμη και κύρος. Η επαναλειτουργία του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος Ελλάδας-Κύπρου, αποτελεί πάγια θέση της Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης, όπως και η ανακήρυξη της ελλαδικής ΑΟΖ με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Επίσης, είναι απαραίτητο να επιβληθούν κυρώσεις προς την Τουρκία, οι οποίες θα βασίζονται σε παλαιότερες αποφάσεις, ψηφίσματα και κατηγορίες των ΗΕ και της ΕΕ ενάντια στην εγκληματική αυτή χώρα. Εξάλλου, οι νομοθεσίες και οι αποφάσεις των οργανισμών αυτών, αναγνωρίζουν τις τουρκικές θηριωδίες και το γεγονός ότι η Κύπρος και η Ελλάδα υπήρξαν θύματα στην ιστορία. Τέλος, η υλοποίηση του αγωγού φυσικού αερίου EastMed κρίνεται αναγκαία, καθώς μπορεί να αποτελέσει μέσο για τη γενικότερη αναβάθμιση των δύο ελληνικών κρατών, Ελλάδας και Κύπρου. Έτσι, θα μπορούμε να απαιτήσουμε και την ανάλογη έμπρακτη στήριξη από τη διεθνή και ευρωπαϊκή κοινότητα.
Είναι σαφές ότι η ελληνική πλευρά διαθέτει πολλές ευκαιρίες που μπορεί να αξιοποιήσει, για να ενεργήσει στο πλαίσιο μιας εθνοκεντρικής πολιτικής. Η εφαρμογή του Δικαίου δεν είναι ακατόρθωτη, αρκεί να διεκδικήσουμε αποτελεσματικά αυτά που μας ανήκουν. Ο κατευνασμός οδηγεί μόνο σε υποχωρήσεις από μέρους μας και παράλληλα στην ενίσχυση της τουρκικής αλαζονείας που μας διαλύει.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
