Σαν σήμερα, πριν 64 χρόνια, έπεσε μαχόμενος κατά του αγγλικού ζυγού ο Υπαρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α, Γρηγόρης Αυξεντίου.
Γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1928, στο χωριό Λύση της επαρχίας Αμμοχώστου. Μετά την αποφοίτησή του από το Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου μετέβη στην Ελλάδα και φοίτησε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού, αφού όνειρο και καημός του ήταν να υπηρετήσει στον Ελληνικό Στρατό. Παράλληλα, μελετούσε φιλοσοφία, καθώς σκόπευε να εγγραφεί αργότερα στη Φιλοσοφική Σχολή. Αποφοιτώντας από τη σχολή, υπηρέτησε το υπόλοιπο της στρατιωτικής του θητείας στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα στον 1ο Λόχο του 613ου Τάγματος Πεζικού.
Τον Νοέμβριο του 1952, τελείωσε τη θητεία του και επέστρεψε στην Κύπρο, όπου εργάστηκε δίπλα στον πατέρα του ως οδηγός, μεταφέροντας εργάτες από τη Λύση στην Αμμόχωστο. Γαλουχημένος με τα ιδανικά της Ελλάδος και έχοντας πάνω απ’ όλα την αγάπη του για την πατρίδα, στις 22 Ιανουαρίου 1955 συνάντησε για πρώτη φορά τον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα Διγενή. Μυήθηκε στην οργάνωση με το αξίωμα του Υπαρχηγού και ξεκίνησε να οργανώνει τον τομέα Αμμοχώστου.
Την 1η Απριλίου του 1955, ξεκίνησε ο Εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας εναντίον της Βρετανικής αποικιοκρατίας. Ο Αυξεντίου ηγήθηκε των επιθέσεων κατά των Άγγλων στον τομέα του. Οι κατακτητές τον επικήρυξαν από την πρώτη μέρα του αγώνα, με το ποσό των 250 λιρών, το οποίο αυξήθηκε αργότερα στις 5 χιλιάδες λίρες, μυθικό για την εποχή εκείνη ποσό. Μετά την επικήρυξη του, μετατέθηκε στον τομέα Κερύνειας και έτσι συνέχισε τον αγώνα του από τα βουνά του Πενταδακτύλου. Εκεί, ως έμπειρος Αξιωματικός, έμαθε στους συμπατριώτες του τη χρήση των όπλων και τεχνικές ανταρτοπόλεμου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Κερύνεια, παντρεύτηκε κρυφά την αγαπημένη του Βασιλική. Αμέσως μετά τον γάμο κατέφυγε στα βουνά της Πιτσιλιάς.
Στις 11 Δεκεμβρίου 1955, ο Διγενής, ο Αυξεντίου και οι υπόλοιποι αγωνιστές που ήταν μαζί τους, παγιδεύτηκαν από τους Άγγλους στο Τρόοδος και έδωσαν την ιστορική μάχη των Σπηλιών. Επιδεικνύοντας τις εξαιρετικές στρατιωτικές του αρετές, πυροβόλησε και προς τις δύο κατευθύνσεις, με αποτέλεσμα οι δύο φάλαγγες των Άγγλων στρατιωτών να αλληλοπυροβοληθούν. Τον Μάρτιο του 1956, μεταμφιέστηκε σε καλόγηρο και για αρκετά μεγάλο διάστημα, παρέμεινε στο μοναστήρι του Μαχαιρά. Μάλιστα, υποδέχθηκε και κέρασε τους Άγγλους στρατιώτες, μεταμφιεσμένος, αφού μπήκαν στο μοναστήρι ψάχνοντας για κάποιον Αυξεντίου με το ψευδώνυμο «Ζήδρος». Κατά τη διάρκεια του αγώνα, ο Γρηγόρης έλαβε τα ψευδώνυμα «Ζήδρος», «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», «Μάστρος» και «Ζώτος».
Παρέμεινε στον τομέα Πιτσιλιάς μέχρι τα τέλη του 1956. Κατά αυτό το χρονικό διάστημα διέμενε στα σπίτια του Παπά Χριστόδουλου. Εκεί συνάντησε τον Κυριάκο Μάτση και τον Στυλιανό Λένα για να γιορτάσουν όλοι μαζί τα Χριστούγεννα του 1956. Έπειτα οι δρόμοι τους χώρισαν, αφού η καταδίωξη των Άγγλων στρατιωτών έγινε ασφυκτική.
Ο Αυξεντίου κατέφυγε με την ομάδα του στον Μαχαιρά. Η προδοσία δεν ήταν μακριά. Μέσα στο κρησφύγετο τους, λίγα μέτρα μακριά από το Μοναστήρι του Μαχαιρά, βρήκε το ξημέρωμα της 1ης Μαρτίου 1957 κρυμμένους τους αγωνιστές. Όλο και περισσότεροι Άγγλοι στρατιώτες μαζεύονταν στην περιοχή, προκειμένου να εντοπίσουν τον Αυξεντίου. Η ηγετική του διαίσθηση, του έλεγε πως τα περιθώρια στένευαν. «…Στην εσχάτη ανάγκη θα αγωνιστώ και θα πεθάνω σαν Έλληνας. Αλλά ζωντανόν δεν θα με πιάσουν…». Οι κατακτητές έψαχναν μανιωδώς όλη την περιοχή, μέχρι που στις 3 Μαρτίου 1957, το χέρι της προδοσίας κατέδωσε το κρησφύγετο των αγωνιστών και οι Αγγλικές δυνάμεις κατέκλυσαν την περιοχή. Το απόσπασμα των 60 στρατιωτών, περικύκλωσε το κρησφύγετο και κάλεσε τον Αυξεντίου να παραδοθεί. Τότε ο Γρηγόρης πήρε την απόφασή του και διέταξε τους συναγωνιστές του να παραδοθούν. Παρά τις διαμαρτυρίες τους, υπάκουσαν στην εντολή του και παραδόθηκαν. Ο Σταυραετός του Μαχαιρά όμως, ήταν αποφασισμένος να κάνει αυτό που τον πρόσταζε η Ελληνική του ψυχή. Θα πολεμούσε μέχρις εσχάτων. Στο νέο κάλεσμα του Ανθυπολοχαγού Μίντλετον, η απάντηση μέσα από το κρησφύγετο βγήκε δυνατή και καθαρή. «ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ, ελάτε να με πάρετε» και ένας νέος Λεωνίδας γράφτηκε με χρυσά γράμματα στις σελίδες της μακραίωνης ιστορίας μας.
Ξεσπάσε τότε μάχη, η οποία κράτησε 10 ολόκληρες ώρες, χωρίς αποτέλεσμα. Αφού χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα και όπλα όλων των ειδών με αποτυχία, οι Βρετανοί μη μπορώντας να πλησιάσουν το κρησφύγετο διαφορετικά, κατέβρεξαν την περιοχή με βενζίνη και το κρησφύγετο τυλίχθηκε στις φλόγες. Ο Αυξεντίου έριξε την τελευταία του χειροβομβίδα και παρέμεινε στο κρησφύγετο, όπου έγινε ολοκαύτωμα.
Οι Άγγλοι φοβούμενοι λαϊκό ξεσηκωμό, έθαψαν το καμένο σώμα του Γρηγόρη Αυξεντίου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας, τα λεγόμενα σήμερα «Φυλακισμένα Μνήματα», δίπλα από άλλους αγωνιστές. Όλες οι καμπάνες της Γης σήμαναν μεμιάς. Όλα τα ανθρώπινα μέτωπα ψηλά. Όλες οι καρδιές μεσίστιες. Στο χωριό Λύση, ανάμεσα σε Λευκωσία κι Αμμόχωστο, η μάνα του έσφιξε το μαύρο της τσεμπέρι κάτω απ’ το δυνατό σαγόνι της κ’ είπε ακριβώς τα λόγια που περίμενε ο γιος της : «Είμαι περήφανη. Κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη, παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου.» Ο πατέρας του πάλι, σαν πήγε στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Λευκωσίας, αναγνώρισε το καμένο παιδί του, απ΄ τις χοντρές ελληνικές κοκάλες του κι από κείνο το χρυσό κωνσταντινάτο που άχνιζε στον κόρφο του και στον κόρφο του κόσμου.
Ο Αυξεντίου υπήρξε λαμπρός επαναστάτης και πιστός στον σκοπό του Αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α, για απελευθέρωση, αυτοδιάθεση και ένωση της Κύπρου με την υπόλοιπη Ελλάδα. Αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και παραμένει αθάνατος στις μνήμες όλων μας.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ. Θεσσαλονίκης
