Στις 20 Ιουλίου 1974, ο τούρκικος στρατός αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Κερύνειας, εισβάλλοντας παράνομα στο νησί μας. Η άμυνα της Κύπρου βρισκόταν σε δύσκολη θέση. Όσες ενέργειες πραγματοποιήθηκαν για την απόκρουση των τουρκικών επιθέσεων από τα ένοπλα τμήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν επέφεραν σημαντικά αποτελέσματα. Έτσι, τα μεσάνυχτα της 21ης Ιουλίου 1974 εκτελέστηκε στρατιωτική επιχείρηση από τις Ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, με αερομεταφορά και απόβαση Καταδρομέων με αεροσκάφη της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας που είχε ως σκοπό την ενίσχυση της άμυνας του αεροδρομίου της Λευκωσίας, το οποίο δεχόταν συνεχείς βομβαρδισμούς από τούρκικα αεροσκάφη. Η επιχείρηση έφερε την κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ» και οι ελληνικές δυνάμεις θα κατέφθαναν χωρίς αεροπορική και ναυτική κάλυψη επιδιώκοντας τον αιφνιδιασμό των Τούρκων.
Τα μεσάνυχτα της 21ης προς 22ης Ιουλίου, η επιχείρηση τέθηκε σε λειτουργία. Δεκαπέντε αεροσκάφη Noratlas της πολεμικής αεροπορίας απογειώθηκαν από τη Σούδα της Κρήτης με σβηστά τα φώτα, σιγή ασυρμάτου και σε κοντινή απόσταση από τη θάλασσα για να μην γίνουν αντιληπτά από τους Τούρκους. Από τα δεκαπέντε, τα δύο προσγειώθηκαν στη Ρόδο και τα υπόλοιπα δεκατρία συνέχισαν το δρομολόγιο τους προς την Κύπρο. Τα δεκατρία Νοράτλας έφτασαν στη Λευκωσία χωρίς να εντοπιστούν από τους Τούρκους, αλλά η Εθνική Φρουρά θεώρησε ότι επρόκειτο για ακόμη μια επίθεση από Τούρκικα αεροσκάφη και τους επιτέθηκαν με αντιαεροπορικά. Δύο από τα αεροσκάφη χτυπήθηκαν από φίλια πυρά κατά την προσγείωση τους στο αεροδρόμιο Λευκωσίας με αποτέλεσμα τη συντριβή του «ΝΙΚΗ 4». Τέσσερις αεροπόροι και είκοσι εφτά καταδρομείς σκοτώθηκαν επί τόπου. Η αιτία της κατάρριψης του αεροσκάφους από την Εθνική Φρουρά ήταν η καθυστέρηση αποστολής σήματος από την ελληνική αεροπορία, ώστε να μην γίνει αντιληπτή η αποστολή από τους Τούρκους.
Μετά τη συντριβή, το αεροσκάφος και οι σοροί των Ελλήνων στρατιωτών θάφτηκαν πρόχειρα με τα προσωπικά τους αντικείμενα. Οι δεκαέξι καταδρομείς που εκσφενδονίστηκαν από το αεροσκάφος κατά την πρόσκρουση θάφτηκαν στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμιας και οι υπόλοιποι μαζί με το αεροσκάφος, στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Πριν μερικά χρόνια, κάποιοι από τους συγγενείς των θυμάτων παρέλαβαν τα οστά των παιδιών τους, τα οποία όμως αποδείχτηκαν στη συνέχεια ότι δεν ήταν τα δικά τους, αλλά ανήκαν σε άλλους στρατιώτες. Το 2016 έγινε ανασκαφή στο σημείο όπου συνετρίβη το αεροσκάφος, εντοπίζοντας οστά Ελλήνων στρατιωτών και έπειτα με την ταυτοποίηση τους με DNA, επιστράφηκαν πίσω στην Ελλάδα.
Ο μοναδικός επιζών από τη συντριβή του αεροσκάφους «ΝΙΚΗ 4» ήταν ο Θανάσης Ζαφειρίου, ο οποίος πήδηξε από το φλεγόμενο αεροσκάφος σε ένα χωράφι χωρίς αλεξίπτωτο, σώζοντας τελικά τη ζωή του. Όπως ανέφερε σε προσωπική του μαρτυρία: «Οι χειριστές ήταν νεκροί και το αεροσκάφος ακυβέρνητο δεχόταν πυρά. Είχαν πάρει φωτιά τα κασόνια με τις χειροβομβίδες δίπλα μου και ένιωθα να καίγομαι, κοίταζα για αλεξίπτωτο, αλλά δεν βρήκα πουθενά. Άνοιξα τη πόρτα του αεροσκάφους και πήδηξα στο κενό. Οι γονείς μου έκαναν την κηδεία και τα εννιάμερα, ενώ ήμουν ζωντανός». Σε άλλη συνέντευξη του αναφέρει: «Δεν θυμάμαι τίποτα από τον εντοπισμό μου. Θυμάμαι καθαρά πως έπεφτα σαν μολύβι στο χώμα. Για εφτά μήνες δεν είχα τις αισθήσεις μου και δεν θυμάμαι παρά ελάχιστα από τη νοσηλεία μου στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο 401. Τότε είχαν πει οι γιατροί πως έπρεπε να μου κόψουν το πόδι. Δεν τους άφησα και σήμερα στέκομαι όρθιος, αν και κουτσαίνω λίγο καθώς περπατώ». Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα ο κ. Ζαφειρίου αποτύπωσε σε ένα δωμάτιο τις προσωπικές του εμπειρίες με τα προσωπικά του αντικείμενα από την επιχείρηση και την μετέπειτα ζωή του. Απεβίωσε στις 2 Σεπτεμβρίου του 2016.
Ακόμη μια μαρτυρία ήταν αυτή του Κυριάκου Λάρκου, ο οποίος το ‘74 ήταν χειριστής στα αντιαεροπορικά πυροβόλα. Συγκεκριμένα στη μαρτυρία του αναφέρει: «Μας είχαν δώσει διαταγή να είμαστε συνεχώς πάνω στο αντιαεροπορικό και όταν ακούσουμε βόμβο αεροπλάνου να ρίξουμε. Στη συνέχεια, ήρθε μια δεύτερη διαταγή που έλεγε ότι αν δείτε πράσινη φωτοβολίδα να βάλλετε, αν δείτε κόκκινη να δεσμεύσετε τα πυροβόλα. Τα μεσάνυχτα ακούσαμε τις μηχανές των αεροσκαφών, είδαμε την πράσινη φωτοβολίδα και ρίξαμε. Χτυπήσαμε ένα αεροπλάνο, έπεσε, αλλά εμείς δεν το είδαμε. Ήρθε ένας αξιωματικός και με οργισμένα ύφος μας είπε: «Ρε σεις, τι κάνατε, χτυπήσατε δικό μας αεροπλάνο;» Έχω τύψεις γι’ αυτό που κάναμε. Εμείς εκτελούσαμε διαταγές και για μια διαταγή που δεν εκτελέσαμε, κοντέψανε να μας εκτελέσουν».
Ο Γιώργος Καλογήρου είχε ρίξει και αυτός ελληνικό αεροσκάφος και σε συνέντευξή του διηγήθηκε ότι τη συγκεκριμένη νύχτα κάποιος του ανέφερε πως υπήρχε περίπτωση να αφιχθούν τούρκικα αεροπλάνα, οπότε θα έπρεπε να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός για να μην αφήσει κανένα τούρκικο αεροσκάφος να προσγειωθεί. Όταν λοιπόν εκείνο το βράδυ άκουσε το βόμβο του αεροσκάφους, δεν μπορούσε να το δει αφού όλα τα φώτα ήταν σβηστά. Έτσι, μόλις πλησίασε το αεροπλάνο, το σκόπευσε καταρρίπτοντας το.
Ο κ. Ανδρέας Στραβοπόδης, ο οποίος το 1974 ήταν κυβερνήτης του αεροσκάφους «ΝΙΚΗ 9» σε επίσκεψη του πριν μερικά χρόνια στην Κύπρο παρουσίασε την αντιμετώπισή τους στην τότε διαταγή για μετάβαση για βοήθεια στην Κύπρο. Συγκεκριμένα ανέφερε: «Με χαρά και ενθουσιασμό ακούσαμε την είδηση για την επιχείρηση ΝΙΚΗ. Δεν σκεφθήκαμε, εάν θα γυρίσουμε ή όχι. Η εντολή μέσα στα άλλα έλεγε ότι επιτυχία θα είναι να φθάσετε στην Κύπρο και οι μισοί να επιστρέψετε, εννοώντας να μείνουμε στην Κύπρο για τυχόν δυσκολίες. Ο καθένας από εμάς ήξερε τις δυνατότητές του και τις δυνατότητες του πληρώματός του. Είμαστε βέβαιοι ότι θα έλθουμε στην Κύπρο».
Αρκούν τα λόγια του κ. Στραβοπόδη για να αποδείξουν τη μαχητικότητα των Ελλήνων Καταδρομέων και την αγνή αγάπη που έτρεφαν αυτοί οι άνθρωποι για την Κύπρο. Ακόμα και μετά το τραγικό συμβάν, οι επιζώντες ποτέ δεν επέτρεψαν στους εαυτούς τους να σκεφτούν αρνητικά για την Κύπρο μας. Η επιχείρηση ΝΙΚΗ πρέπει να μείνει βαθιά ριζωμένη στο μυαλό μας και να μας υπενθυμίζει ότι κάποιοι άνθρωποι έφυγαν από την μητροπολιτική Ελλάδα και θυσιάστηκαν για τούτη την ακρινή γωνιά του Ελληνισμού.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
