Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία για την Τουρκία, τις πρώτες πρωινές ώρες της προηγούμενης Παρασκευής, στις 11 Δεκεμβρίου. Μετά από μια μακρά και έντονη συζήτηση, επικράτησε τελικά ο συμβιβασμός στο πλαίσιο του προσχεδίου συμπερασμάτων που είχε δει τις προηγούμενες ώρες το φως της δημοσιότητας. Το τελικό κείμενο υιοθετεί μια θεωρητικά πιο σκληρή γλώσσα για την Τουρκία, ωστόσο, όπως αναμενόταν, δεν λήφθηκε απόφαση για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, καθώς αυτές παραπέμπονται για τον Μάρτιο του 2021.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες φάνηκαν κατώτεροι των προσδοκιών για ακόμα μια φορά, καθώς παρουσιάστηκαν και πάλι απρόθυμοι να λάβουν ουσιαστικές αποφάσεις κατά της τουρκικής τρομοκρατικής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο. Το μέτρο αυστηρότητας των κυρώσεων εις βάρος της Τουρκίας αποτέλεσε αντικείμενο μακράς αντιπαράθεσης, με τις χώρες-μέλη της ΕΕ να χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα. Από την μια πλευρά, τις θέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου, υποστήριξαν η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο, η Σλοβενία, η Ιρλανδία και η Δανία, ενώ και η Ολλανδία και η Αυστρία ζήτησαν πιο αυστηρές κυρώσεις. Στον αντίποδα, Γερμανοί, Ισπανοί και Ιταλοί δεν ήταν από την αρχή πρόθυμοι να υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση μια σκληρή γραμμή με κυρώσεις κατά της Τουρκίας, ενώ είχαν στο πλευρό τους τη Μάλτα, την Πολωνία και την Ουγγαρία, οι οποίες επιθυμούσαν, μαζί με τις υπόλοιπες χώρες που τάχθηκαν κατά των κυρώσεων, να δοθεί «παράταση» ή ακόμα και άφεση στην Άγκυρα.
Αξίζει σε αυτό το σημείο να γίνει μια εκτενέστερη αναφορά σχετικά με τη στάση της Ιταλίας, η οποία παρότι αποτελεί μέλος του προγράμματος για τον EastMed και κλήθηκε αρκετές φορές να συμμετάσχει σε αρκετές δραστηριότητες που αφορούν ενεργειακά προγράμματα και φόρουμ που καταδικάζουν την τουρκική προκλητικότητα, υιοθετεί τοποθετήσεις που επικροτούν τις πολιτικές της Άγκυρας. Επίσης, όταν είχε ξεκινήσει η κρίση του κορωνοϊού, είχε συνταχθεί στο πλευρό της η Ελλάδα πιο έμπρακτα, αλλά και η Κύπρος, όταν είχε ζητήσει την εφαρμογή των ομολόγων, αντί της συνηθισμένης και αποτυχημένης πρακτικής των δανειακών συμβάσεων, που τελικά ακολουθήθηκε από την ΕΕ.
Το τελικό προσχέδιο που είχε τεθεί ενώπιον των ηγετών ουσιαστικά δεν διέφερε από το προηγούμενο κείμενο, περιορίζοντας τις κυρώσεις σε έγκριση επιπρόσθετης λίστας για τις «μη εξουσιοδοτημένες δραστηριότητες γεώτρησης της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο». Επίσης, καλούσε τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Ζοζέπ Μπορέλ, «να υποβάλει έκθεση σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση» συμπεριλαμβανομένης της «επέκτασης του πεδίου» των κυρώσεων «το αργότερο στη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου 2021». Γενικότερα, η ΕΕ διεύρυνε τον κατάλογο με τα πρόσωπα στα οποία θα επιβληθούν οι κυρώσεις, καταδίκασε τις προκλητικές ενέργειες της Άγκυρας, αναφέρθηκε στη δραστηριότητα του «Oruc Reis» και ζήτησε να υπάρξει αποκλιμάκωση της έντασης για να αρχίσουν οι διμερείς επαφές Ελλάδας-Τουρκίας.
Συγκεκριμένα, στην πρώτη παράγραφο, γίνεται αναφορά στην προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής της 1ης Οκτωβρίου, με το Συμβούλιο να αναγνωρίζει πως από τότε μέχρι σήμερα η Τουρκία κλιμάκωσε τη ρητορική και τις ενέργειές της στην περιοχή. Βέβαια, σε τέτοιο ενδεχόμενο, τα συμπεράσματα του Οκτωβρίου προέβλεπαν τη λήψη τομεακών κυρώσεων στη Σύνοδο του Δεκεμβρίου. Αντ’ αυτού, στα συμπεράσματα αναγνωρίζεται στην Τουρκία το γεγονός ότι απέσυρε το «Oruc Reis», ενώ παραγνωρίζει πως το «Barbaros» παραμένει εντός της κυπριακός ΑΟΖ με Navtex που θα ισχύει μέχρι τον Φεβρουάριο του 2021.
Ακολούθως, στην δεύτερη παράγραφο των συμπερασμάτων, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στέλνει και πάλι πρόσκληση στον Τούρκο Πρόεδρο για διάλογο. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στο κείμενο των συμπερασμάτων «η προσφορά για μια θετική ατζέντα Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας παραμένει στο τραπέζι, εάν η Τουρκία επιθυμεί να προωθήσει μια πραγματική εταιρική σχέση με την ΕΕ και τα κράτη μέλη της και να επιλύσει τις διαφορές μέσω του διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο». Περαιτέρω, επισημαίνεται η ανάγκη όπως η Τουρκία υλοποιήσει έναντι όλων των κρατών-μελών της ΕΕ τις δεσμεύσεις της για τη διαχείριση του μεταναστευτικού.
Στη συνέχεια, στην τρίτη παράγραφο σχετικά με τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της 1ης και 2ας Οκτωβρίου, «η ΕΕ παραμένει αποφασισμένη να υπερασπιστεί τόσο τα δικά της συμφέροντα, όπως και των χωρών-μελών της ως προς τη διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας». Επίσης, το Συμβούλιο της ΕΕ καλείται να υιοθετήσει πρόσθετες καταχωρήσεις, δηλαδή πρόσθετες κυρώσεις εναντίον προσώπων, με βάση την «Απόφαση της 11ης Νοεμβρίου» του 2019, λόγω των συνεχιζόμενων γεωτρήσεων της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ. Παράλληλα, καλείται ο Ύπατος Εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφαλείας αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να υποβάλουν το αργότερο έως τη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου του 2021, έκθεση με προτάσεις αλλά και επιλογές, ως προς τη διαχείριση των διαπιστώσεων που θα περιέχονται στην συγκεκριμένη έκθεση. Υπενθυμίζεται πάντως, πως η εργαλειοθήκη του Ζοζέπ Μπορέλ είναι ήδη έτοιμη, αφού ο Ύπατος Εκπρόσωπος είχε ετοιμάσει και παρουσιάσει λίστα κυρώσεων στη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου.
Από τη μία δηλαδή, επαναλαμβάνεται η αποφασιστικότητα της ΕΕ να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της αλλά και των κρατών-μελών της, προκειμένου να επιτευχθεί περιφερειακή σταθερότητα και από την άλλη, στην δεύτερη παράγραφο αναιρούνται όλα τα παραπάνω με το να τονίζεται εμφατικά πόσο στρατηγικής σημασίας και πόσο αμοιβαία επωφελείς είναι οι σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία. Όσον αφορά την επιβολή κυρώσεων σε πρόσωπα και εταιρείες του ενεργειακού τομέα που δραστηριοποιούνται παράνομα στην κυπριακή ΑΟΖ, να υπενθυμίσουμε ότι επιβλήθηκαν και στο παρελθόν και είχαν μηδαμινή επίδραση, αφού σε καμία περίπτωση δεν προκαλούν πραγματικό κόστος στον νεοσουλτάνο Ερντογάν.
Έπειτα, η τέταρτη παράγραφος των συμπερασμάτων αναφέρεται εξ ολοκλήρου στην Κύπρο και συγκεκριμένα στις προκλήσεις στην Αμμόχωστο και το Κυπριακό. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε τη στήριξή του στις προσπάθειες για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και καταδίκασε ρητώς τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας στα Βαρώσια. Παράλληλα, κάλεσε την Τουρκία να σεβαστεί και να κινηθεί στη βάση των ψηφισμάτων του Σ.Α, με φόντο τις νέες θέσεις για λύση δύο κρατών. Την ίδια ώρα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε ότι «με την επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ, η ΕΕ θα ορίσει εκπρόσωπο για την Αποστολή Καλών Υπηρεσιών του ΟΗΕ».
Επιπρόσθετα, στην πέμπτη παράγραφο το Ευρωπαϊκό συμβούλιο ζήτησε «από τον Ύπατο Εκπρόσωπο να προχωρήσει την πρόταση πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο». Πρόκειται, για μια θέση με την οποία συμφωνεί η Τουρκία, αφού ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θεωρεί πως σε μια ενδεχόμενη διάσκεψη, η Άγκυρα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα βγει κερδισμένη. Τέλος, το έκτο σημείο που περιλαμβάνεται στα συμπεράσματα αναφέρει ότι «η ΕΕ θα αναζητήσει τη συνεργασία για τα θέματα που σχετίζονται με την Τουρκία και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο με τις Ηνωμένες Πολιτείες». Σε αυτό το σημείο στηρίχθηκε μεγάλο μέρος της γερμανικής επιχειρηματολογίας για την νέα αναβολή στην επιβολή τομεακών κυρώσεων στην Τουρκία.
Φυσικά, μια ενδεχόμενη συζήτηση μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ για τα θέματα που σχετίζονται με την Τουρκία, δεν πρόκειται να συμβεί πριν το Φεβρουάριο, όταν θα αλλάξει και επίσημα ο ένοικος του Λευκού Οίκου. Επίσης, έχουμε δει στο παρελθόν ότι οι ΗΠΑ, όπως και η ΕΕ δεν πρόκειται να αποφασίσουν κάτι εναντίον της Τουρκίας, παρά μόνο αν υπάρξουν συμφέροντα επί αυτού. Επομένως, διερωτόμαστε αν η Ευρώπη των «δικαιωμάτων» και της «δημοκρατίας των αξιών», δεν μπορεί να εξασφαλίσει την ασφάλεια για τα κράτη-μέλη της και συνεχίζει να εθελοτυφλεί, περιμένοντας τις ΗΠΑ για να αποφασίσει.
Είναι πραγματικά αδιανόητο το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι «εταίροι» μας, εμπόδισαν, για άλλη μια φορά, τις κυρώσεις σε μια αυταρχική και αντιδημοκρατική κυβέρνηση, όπως είναι αυτή του νεοσουλτάνου Ερντογάν. Η Τουρκία είναι μια χώρα, η οποία στο εσωτερικό της καταπατά δικαιώματα και παραβιάζει ελευθερίες, ενώ στο εξωτερικό απειλεί κράτη-μέλη της ΕΕ και παραβιάζει τα κυριαρχικά τους δικαιώματα, κατέχοντας παράνομα ευρωπαϊκό έδαφος. Είναι απορίας άξιον, τι άλλο χρειάζεται να κάνει η Τουρκία για να επιτρέψει η Γερμανία να «δρομολογηθούν» επιτέλους οι κυρώσεις της ΕΕ. Φυσικά, πρόκειται για μια «Ένωση», που τα συμφέροντα των κρατών παίζουν μεγαλύτερο ρόλο απ’ ότι το συνολικό όφελος, επομένως δεν μπορεί να αναμένει κάποιος κάτι περισσότερο. Η Σύνοδος Κορυφής του Δεκεμβρίου απέδειξε ότι κράτη-μέλη της ΕΕ, τα οποία τάχθηκαν ανοιχτά κατά των τομεακών κυρώσεων σε μια χώρα που καταπάτησε ουκ ολίγες φορές το Διεθνές Δίκαιο, αποφασίζουν όχι με βάση την περίφημη «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» και το Δίκαιο, αλλά με βάση τα στενά εθνικά συμφέροντά τους. Δυστυχώς, για άλλη μια φορά το κείμενο των συμπερασμάτων είναι απογοητευτικό, όσο και αν καταβάλλεται προσπάθεια να εξωραϊστεί με ευφυολογήματα.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
