Ο Λίβανος και το Ισραήλ βρίσκονται σε μια χρόνια αντιπαράθεση. Ένας από τους λόγους της διαμάχης τους αφορά την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους. Οι δύο χώρες διεκδικούν μια έκταση 860 τετραγωνικών χιλιομέτρων, εντός της οποίας υπάρχουν δύο κοιτάσματα φυσικού αερίου, τα Καρίς και Κάνα.
Η συγκεκριμένη διαφωνία ξεκίνησε τo 2011, όταν ο Λίβανος κυκλοφόρησε εγκύκλιο στον ΟΗΕ που υποστήριζε ότι βάσει της γαλλο-βρετανικής συμφωνίας, το Ισραήλ με τη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ αυτού και της Κύπρου, υποκλέπτει θαλάσσια έκταση 860 τετ. χλμ από τον Λίβανο, μέσα στην οποία βρίσκονται και τα εν λόγω κοιτάσματα. Έτσι, η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ του 2007 μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Λιβάνου, δεν επικυρώθηκε ποτέ από το Κοινοβούλιο του Λιβάνου. Η συμφωνία που ο Λίβανος υποστηρίζει ότι παραβιάζεται από το Ισραήλ, συνάφθηκε μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όταν ο Λίβανος και η Συρία έγιναν αποικίες της Γαλλίας, ενώ η Παλαιστίνη και η Μεσοποταμία αποικίες της Μεγάλης Βρετανίας. Πρόκειται για τη γαλλο-βρετανική Συμφωνία Συνόρων που υπογράφηκε στο Παρίσι το 1920, μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων. Σε αυτήν καθορίστηκαν τα θαλάσσια σύνορα της Συρίας, του Λιβάνου και της Παλαιστίνης και η τελική της έκθεση επικυρώθηκε το 1923.
Από το 2011 και έπειτα, σημειώθηκαν πολλές συγκρούσεις μεταξύ του Λιβάνου και του Ισραήλ, σημαντικός παράγοντας των οποίων υπήρξε η φιλοϊρανική σιιτική Χεζμπολάχ. Πρόκειται για μια στρατιωτική-πολιτική οργάνωση, που καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τη λιβανική εξωτερική πολιτική στο παρελθόν και ήταν ενάντια στη συνεργασία με το Ισραήλ. Η δημοτικότητά της τα τελευταία δύο χρόνια μειώθηκε, γιατί αποδόθηκαν σε αυτήν ευθύνες από την κοινή γνώμη για τη θανατηφόρα έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού στις 4 Αυγούστου του 2020. Έτσι, ο Λίβανος οδηγήθηκε τον Οκτώβριο του 2020 σε έμμεσες διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και μέσω Αμερικανού διαμεσολαβητή. Οι συνομιλίες έλαβαν τέλος στις 2 Μαρτίου 2022, λόγω κριτικών διαφωνιών.
Τον περασμένο Ιούνιο, μια υπεράκτια πλατφόρμα γεώτρησης της διεθνούς εταιρείας ελληνικών συμφερόντων Energean, τοποθετήθηκε κοντά στη γραμμή 29, σε μια αμφισβητούμενη περιοχή, στο σημείο που διαπερνά τη μέση του κοιτάσματος Καρίς. Τότε, ο Γενικός Γραμματέας της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, προέβη σε δηλώσεις στις 9 Ιουνίου 2022, στις οποίες χαρακτήρισε την εξόρυξη πετρελαίου από το αμφισβητούμενο κοίτασμα Καρίς ως «επίθεση», εφόσον το κοίτασμα ανήκει από κοινού στον Λίβανο και το Ισραήλ. Προειδοποίησε, επίσης, τους ιδιοκτήτες του πλοίου και τη διοίκηση της εταιρείας Energean, αποκαλώντας τους «συνεταίρους στην επίθεση» και ζητώντας την απόσυρσή τους.
Μετά από τις δηλώσεις του κ. Νασράλα, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε την επιτετραμμένη της λιβανέζικης πρεσβείας στην Αθήνα. Σύμφωνα με τον Υπουργό Εξωτερικών του Λιβάνου, Αμπντουλάχ Μπου Χαμπίμπ, της διαβεβαιώθηκε ότι «το γεωτρύπανο δεν ανήκει στην Ελλάδα». Διαπιστώθηκε έπειτα ότι το πλοίο της Energean, είναι νηολογημένο στο Ηνωμένο Βασίλειο και ότι το Ισραήλ απέκτησε ποσοστό του κεφαλαίου της, διότι η εταιρεία βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Ο διευθύνων σύμβουλός της είναι ο Ελληνοϊσραηλινός, Μαθιός Ρήγας.
Στις 2 Ιουλίου, το Ισραήλ αναχαίτισε τρία μη οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που εκτόξευσε η Χεζμπολάχ πάνω από το αμφισβητούμενο κοίτασμα Καρίς, όπου φαίνεται ότι είχε ξεκινήσει εργασίες γεώτρησης υπό ευρωαμερικανική προστασία. Σύμφωνα με τον κ. Νασράλα, η πράξη αυτή στόχευε στην αποτροπή εξόρυξης πριν το τέλος των διαπραγματεύσεων, όπως υπέστη και ο Λίβανος ακόμα και για περιοχές που ανήκουν στη λιβανική ΑΟΖ. Τις επόμενες μέρες, η Δημοκρατία του Λιβάνου προσκάλεσε τον κ. Άμος Χοχστάιν του Δημοκρατικού Κόμματος των ΗΠΑ να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις. Έτσι, στις 31 Ιουλίου, ο Αμερικανός διαμεσολαβητής έφτασε στη Βηρυτό για τον σκοπό αυτό.
Η επίσημη θέση της προεδρίας της Δημοκρατίας του Λιβάνου είναι «η διεκδίκηση της γραμμής 23 και η συμπερίληψη ολόκληρου του κοιτάσματος Κάνα, με αντάλλαγμα την εγκατάλειψη της διεκδίκησης ολόκληρου του κοιτάσματος Καρίς». Σημειώνεται ότι η γραμμή 23 αντιπροσωπεύει μεγάλες περιοχές των θαλασσίων εδαφών του Λιβάνου. Στη λιβανική πολιτική σκηνή υπήρξε σχεδόν πλήρης συμφωνία και συνεννόηση, κάτι πρωτοφανές για τη λιβανική κυβέρνηση. Αυτή τη φορά, οι ηγέτες του Λιβάνου, δηλαδή ο Πρόεδρος Μισιέλ Αούν, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου, Ναμπίχ Μπέρι, ο Υπηρεσιακός Πρωθυπουργός, Νατζίμπ Μικάτι και όλα τα κόμματα, φαίνεται να κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα. Συμφώνησαν ότι η μεθόριος γραμμή που θα χωρίζει τα χωρικά ύδατα των δύο κρατών θα οριστεί έτσι ώστε το Ισραήλ να κατέχει το κοίτασμα Καρίς και ο Λίβανος το κοίτασμα Κάνα. Η μόνη διαφωνία προέκυψε από τον Υπουργό Ενέργειας, που δηλώνει ότι «ο Λίβανος δεν θα αποδεχθεί τη συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων του με το Ισραήλ».
Παράδοξο είναι το γεγονός ότι η Χεζμπολάχ τείνει να αποδεχθεί τη συγκεκριμένη πολιτική γραμμή. Ο ηγέτης της οργάνωσης Νασράλα, δηλώνει από τη μια ότι η Χεζμπολάχ είναι έτοιμη να συγκρουστεί με το Ισραήλ «εάν δεν εξασφαλισθούν τα νόμιμα λιβανικά δικαιώματα», αλλά από την άλλη οι αναφορές του στο κοίτασμα Καρίς άρχισαν να αραιώνουν. Φαίνεται να εγκαταλείπει την παλιά θέση, αναφέροντας ότι η νέα στάση της Χεζμπολάχ οφείλεται σε συνεννόηση με την επίσης σιιτική παράταξη «Αμάλ», «με στόχο να ενισχυθεί η κοινή λιβανική διαπραγματευτική γραμμή».
Μετά την άφιξη και τις συζητήσεις του κ. Χοχστάιν με τη λιβανική ηγεσία, ο κ. Νασράλα δήλωσε ότι η οργάνωσή του «δεν προτίθεται να παρέμβει στην πρόοδο των διαπραγματεύσεων, καθότι αρμόδια για αυτό είναι η λιβανική κυβέρνηση», η οποία επιθυμεί να αυξήσει τη διαπραγματευτική ισχύ του Λιβάνου. Πρόσθεσε, επίσης, ότι οι διαπραγματεύσεις θα καθορίσουν και τη στάση που θα διατηρήσει η οργάνωση ως προς το ζήτημα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο Λίβανος κατάφερε να χαλαρώσει τα ηνία απέναντι στο Ισραήλ, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την οικονομία του, μέσω της εκμετάλλευσης του φυσικού του αερίου. Ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ μπορούν να οξυνθούν εκ νέου ανά πάσα στιγμή, σε περίπτωση μιας επίθεσης της Χεζμπολάχ κατά του κοιτάσματος Καρίς, που σύμφωνα με τον Ισραηλινό Υπουργό Άμυνας, Μπένι Γκαντς, θα μπορούσε να οδηγήσει σε πόλεμο.
Στο μεταξύ, μια αμερικανική ιδέα που υιοθέτησε και το Ισραήλ, θέλει την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και των δύο κοιτασμάτων από την ίδια εταιρεία, την Energean. Ο σκοπός της τοποθέτησης κοινού επενδυτή, που θα λειτουργεί ως «εγγυητής» για τη διατήρηση της ισορροπίας, σύμφωνα με την ισραηλινο-αμερικανική πρόταση, είναι να υπάρχει η πρόθεση και από τις δύο πλευρές να μην υπάρξουν προκλητικές ενέργειες στην περιοχή κατά την εξόρυξη του φυσικού αερίου. Η Energean, λοιπόν, αποκτά έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην περιοχή και φαινομενικά ενισχύει την Ελλάδα σε ενεργειακό επίπεδο, αφού πρόκειται για μια εταιρεία ελληνικών συμφερόντων, καθώς αναλαμβάνει σημαντικά έργα του ελληνικού Δημοσίου, τα οποία είναι καθοριστικά για την ενεργειακή πολιτική της χώρας. Μάλιστα, ο κ. Χοχστάιν επισκέφτηκε και την Αθήνα πριν από τη Βηρυτό, όπου συναντήθηκε με τον Υπουργό Ενέργειας, Κώστα Στρέκα, παρουσία της Λίντσεϊ Μέριλ, διευθύντριας Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ. Παράλληλα, οι ελληνοισραηλινές και οι ελληνολιβανικές σχέσεις μπορούν να αναβαθμιστούν στον τομέα της ενέργειας, της οικονομίας και κατ’ επέκταση της ασφάλειας, με την εμπλοκή του ελληνικού επιχειρηματικού παράγοντα ως εγγυητή της. Όσον αφορά τις σχέσεις της Ελλάδας με το Ιράν που διαταράχθηκαν πρόσφατα, μπορούν να βελτιωθούν μέσω της Χεζμπολάχ.
Ωστόσο, η έντονη αμερικανική παρουσία ανάμεσα στο Ισραήλ και τον Λίβανο, καθώς και το γεγονός ότι το συγκεκριμένο πλοίο είναι βρετανικό, κινούν υποψίες. Επιπλέον, η Energean είναι μια εταιρεία που συνεργάζεται στενά και με το Ισραήλ, το οποίο κατέχει μερίδιο του κεφαλαίου της. Επομένως, η Ελλάδα καλείται να χειριστεί ορθά την υφιστάμενη κατάσταση, προκειμένου να αποκομίσει και αυτή κέρδη, εκτός από το Ισραήλ, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Όσον αφορά την Κύπρο, ο καθορισμός των θαλασσίων συνόρων Ισραήλ και Λιβάνου είναι πολύ σημαντικός, αφού θα επισημαίνεται ότι η θάλασσα του Λιβάνου συνορεύει με τη νόμιμη και διεθνώς αναγνωρισμένη ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, και όχι με τη δήθεν θαλάσσια περιοχή της «τδβκ».
Επιβάλλεται όμως, να ληφθεί υπόψιν και το γεγονός ότι την Τετάρτη 17 Αυγούστου, ανακοινώθηκε ότι Τουρκία και Ισραήλ αποκαθιστούν πλήρως τις διπλωματικές τους σχέσεις. Το Ισραήλ από την πλευρά του, διαβεβαίωσε την κυπριακή κυβέρνηση ότι δεν θα υποβαθμιστούν οι διμερείς σχέσεις των δύο χωρών. Εάν όμως η Ελληνική και η Κυπριακή Δημοκρατία δεν εκμεταλλευτούν σε διπλωματικό επίπεδο τη μέχρι και σήμερα συμμαχική σχέση με το Ισραήλ, πρέπει να αναμένεται η στροφή του Ισραήλ προς την Τουρκία, κάτι που θα πλήξει τον Ελληνισμό.
Διανύουμε μια κρίσιμη περίοδο, στην οποία εμφανίζονται τεράστιες ευκαιρίες αξιοποίησης του φυσικού πλούτου για ενέργεια, λόγω της μεγάλης ανάγκης που υπάρχει στην Ευρώπη με τον πόλεμο στην Ουκρανία και το εμπάργκο προς τη Ρωσία. Είναι σημαντικό για την Ελλάδα και την Κύπρο να συνάπτουν συμμαχίες με άλλα κράτη, τα οποία θα μπορούν να συνεισφέρουν και στον τομέα της άμυνας και γενικότερα στην εξωτερική μας πολιτική. Επομένως, οποιεσδήποτε συμφωνίες μεταξύ της ελληνικής πλευράς και γειτονικών κρατών πρέπει να καταστούν εκμεταλλεύσιμες για τη γεωστρατηγική μας ενίσχυση. Έτσι, στην προκειμένη περίπτωση, η Ελλάδα δεν θα παραμερίζεται στο διεθνές σκηνικό και η Κύπρος μπορεί να αποκομίσει σημαντικό κέρδος έναντι των αλαζονικών διεκδικήσεων του παράνομου ψευδοκράτους, μέσω της επικύρωσης της θαλάσσιας κυριαρχίας της από τον Λίβανο.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
