Οι πρώτες μάχες στην Κύπρο κατά την Τουρκική Εισβολή πραγματοποιήθηκαν την περίοδο από 20 Ιουλίου, μέχρι την κατάπαυση του πυρός στις 22 Ιουλίου 1974. Παρόλα αυτά, οι Τούρκοι συνέχιζαν να κατακτούν εδάφη και γεφυρώματα με μικρές στρατιωτικές επιχειρήσεις μέχρι και τη δεύτερη εισβολή στις 14 Αυγούστου και το σχέδιο «Αττίλας 2». Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το τετραήμερο 22-26 Ιουλίου, οι Τούρκοι παραβίασαν τη συνθήκη εκεχειρίας 55 φορές. Ο σχεδιασμός για απόκρουση μιας πιθανής τουρκικής εισβολής στην Κύπρο ξεκίνησε από το 1964 μετά τα γεγονότα της Τηλλυρίας και την απόβαση της ελληνικής μεραρχίας στην Κύπρο.
Σημαντικό θα ήταν να αναφερθεί ότι ο βαθμός ετοιμότητας του ελληνικού και κυπριακού στρατού ήταν άριστος, καθώς επί 10 χρόνια διενεργούνταν ασκήσεις επί ασκήσεων, προετοιμαζόμενοι για πιθανή τουρκική εισβολή. Σαββατοκύριακα και καλοκαίρια, φρόντιζαν να μαθαίνει και ο τελευταίος στρατιώτης τα σχέδια απόκρουσης πιθανής τουρκικής εισβολής. Δυστυχώς όμως, μετά την επιστροφή της ελληνικής μεραρχίας στην Ελλάδα και με τα άδεια πολυβολία που διαθέταμε, το αμυντικό σύστημα της Κύπρου που προετοιμαζόταν για 10 χρόνια, δεν λειτούργησε όπως θα έπρεπε.
Στις 20 Ιουλίου, ώρα 5:15 το πρωί, η τουρκική αεροπορία ξεκίνησε να βομβαρδίζει στρατηγικούς στόχους στην περιοχή Κερύνειας-Λευκωσίας. Η απόβαση ξεκίνησε στις 5:30 το πρωί στην περιοχή Πέντε Μίλι της Κερύνειας, όπου και δημιουργήθηκε προγεφύρωμα, σχεδόν ανενόχλητα. Εναντίον των τούρκικων μαχητικών πλοίων, εστάλησαν δύο τορπιλάκατοι, με στόχο να βρεθούν σε απόσταση βεληνεκούς του πυροβόλου τους, ούτως ώστε να κτυπήσουν τα αντίπαλα πλοία. Η τούρκικη αεροπορία προσβάλει τις 2 τορπιλάκατους και έτσι από το πλήρωμα της μιας, με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Τσομάκη, δεν διασώθηκε ούτε ένας, ενώ από την άλλη τορπιλάκατο, διασώθηκαν μερικοί στρατιώτες.
Οι τουρκικές επιχειρήσεις την πρώτη μέρα, κυλούσαν αργά, λόγω προβλημάτων επικοινωνίας. Στο αρχικό προγεφύρωμα αποβιβάστηκαν, μέχρι τις 22 Ιουλίου, το 50ο τουρκικό Σύνταγμα με ΤΘ και μια Μοίρα Πυροβολικού. Από αέρος, αποβιβάστηκαν στον θύλακα Λευκωσίας-Αγύρτας 2 Ταξιαρχίες, περιλαμβανομένων 9 Ταγμάτων Πεζικού, μια Επιλαρχία Μέσων Αρμάτων, 2 Μοίρες Πυροβολικού και μερικοί αλεξιπτωτιστές.
Ο Αντισυνταγματάρχης Παύλος Κουρούπης, διοικητής του 251 ΤΠ Κερύνειας, επιχείρησε αντεπίθεση. Αρχικά, καταστράφηκαν 2 τουρκικές θέσεις ανάκρουσης και δημιουργήθηκαν απώλειες στο τουρκικό προγεφύρωμα που περιορίστηκε. Όμως, με 5 Λόχους από διάφορες μονάδες και χωρίς υποστήριξη Πυροβολικού και ενίσχυση, ο στόχος δεν μπορούσε να επιτευχθεί, παρά τη μαχητικότητα που επέδειξαν οι Έλληνες στρατιώτες. Οι μάχες συνεχίστηκαν μέχρι τις 22 Ιουλίου. Ο Παύλος Κουρούπης έκτοτε, δεν έχει δείξει σημεία ζωής και η τύχη του αγνοείται.
Το απόγευμα της 20ης Ιουλίου, ώρα 18:30 δίνεται η διαταγή να ξεκινήσει η Μάχη του Κιόνελι. Ο Διοικητής της ΕΛΔΥΚ στέλνει το Πρώτο Τάγμα με δύο Λόχους και το Δεύτερο Τάγμα με δύο Λόχους να επιτεθεί στο χωριό Κιόνελι, ζωτικότερο σημείο του θύλακα Λευκωσίας-Αγύρτας, από δεξιά και αριστερά αντίστοιχα. Δυνάμεις τις Εθνικής Φρουράς, έπρεπε να επιτεθούν από τις άλλες δύο πλευρές. Η μάχη κράτησε μέχρι τις πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας. Η επίθεση έγινε κατά παράβαση βασικών κανόνων στρατηγικής. Παρόλες τις αντιξοότητες, οι Ελδυκάριοι έσπασαν την πρώτη γραμμή άμυνας των Τούρκων και αναδιπλώθηκαν μετά από διαταγή, λόγω του ότι ήταν εκτεθειμένοι στην τουρκική αεροπορία και επειδή δεν διέθεταν τα κατάλληλα μέσα. Ο απολογισμός ήταν ο θάνατος του Υπολοχαγού Τσιώνου και ακόμα 5 οπλιτών που έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι στο πεδίο της μάχης. Ακόμα 3 οπλίτες της ΕΛΔΥΚ αγνοούνται μέχρι σήμερα.
Την ίδια νύκτα, μεταξύ 20 και 21 Ιουλίου, 4 Μοίρες Καταδρομών επιτέθηκαν κατά της αμυντικής τοποθεσίας διαβάσεως Μπογαζίου. Ο διοικητής της 33ης ΜΚ, Ταγματάρχης Κατσάνης, πέφτει ηρωικά στο ύψωμα Πετρομουθιά Πενταδακτύλου. Ο διοικητής του 286 Μηχανοκίνητου Τάγματος Πεζικού, Ανχης Μπούτας, κινούμενος προς την περιοχή του προγεφυρώματος, τραυματίστηκε θανάσιμα.
Στις 18 Ιουλίου, δύο μέρες πριν την εισβολή, έγινε η αλλαγή των απολυομένων οπλιτών της ΕΛΔΥΚ με νέους στρατιώτες. Το γεγονός αυτό, είχε ως αποτέλεσμα οι περισσότεροι στρατιώτες που βρίσκονταν στα στρατόπεδα να μην γνωρίζουν τα σχέδια και την περιοχή. Στις 21 Ιουλίου, κατά τις πρωινές ώρες, το αρματαγωγό «Λέσβος», με κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Χανδρηνό, που μετέφερε τους απολυόμενους στρατιώτες, αντιστέκεται στα ανοικτά της Πάφου. Δημιουργεί πλήγμα στον τουρκικό θύλακα στην πόλη με τα πυροβόλα του. Η τούρκικη αεροπορία συγχύστηκε και έτσι, ο Τούρκος πιλότος, Ζελί Κιλίτς, κτυπά με ρουκέτα το τούρκικο πολεμικό πλοίο «Κοτζά-Ντεπέ», βυθίζοντας το στη θάλασσα.
Το βράδυ της 21ης Ιουλίου ξεκίνησε η στρατιωτική επιχείρηση «ΝΙΚΗ», όπου θα αποστέλλονταν 20 αεροσκάφη τύπου Νοράτλας και 10 αεροσκάφη τύπου Ντακότα και θα αποβίβαζαν στο αεροδρόμιο Λευκωσίας την Α’ Μοίρα Καταδρομών. Μόνο τα 15 Νοράτλας κατάφεραν να είναι έτοιμα για απογείωση στον απαιτούμενο χρόνο. Μια ασυνεννοησία μεταξύ του ΓΕΕΘΑ και του ΓΕΕΦ, είχε ως αποτέλεσμα τα φίλια πυρά κατά των Νοράτλας που θα μετέφεραν τους καταδρομείς στην Κύπρο. Αυτό επέφερε τον θάνατο 4 αεροπόρων και 29 καταδρομέων από το ΝORATLAS 52-133 «NIKH 4», όπου διεσώθη μόνο ένας, ο Θανάσης Ζαφειρίου και τον θάνατο 2 και τραυματισμό ακόμα 6 καταδρομέων από το NORATLAS 52-139 «NIKH 6». Από τη δύναμη 318 ανδρών που θα αποστέλλονταν, μόνο 277 παρέμειναν από την Α’ Μοίρα Καταδρομών και πολέμησαν στα πεδία της μάχης.
Οι άνδρες που παρέμειναν, έλαβαν μέρος στη Μάχη του Αεροδρομίου της ΕΛΔΥΚ, το βράδυ της 22ης με πρωί 23ης Ιουλίου. Οι Τούρκοι επιτέθηκαν στο αεροδρόμιο Λευκωσίας με ένα ολόκληρο Σύνταγμα 2 χιλιάδων ανδρών, ενώ οι Έλληνες καταδρομείς που βρίσκονταν στο σημείο ήταν λίγο κάτω από 300. Άφησαν ένα Τάγμα να πλησιάσει και τότε κτύπησαν με τα πολυβόλα τους, διαλύοντάς το. Τρεις Λόχοι Ελλήνων καταδρομέων συνέχισαν να καταστρέφουν και τα υπόλοιπα Τάγματα και έτσι, το αεροδρόμιο Λευκωσίας παρέμεινε σε ελληνικά χέρια, χάρη στη μαχητικότητα και την ανδρεία που επέδειξαν οι 277 άνδρες της Α’ Μοίρας Καταδρομών, που μόλις είχαν χάσει 31 αδέλφια τους. Πεσόντας κατά τη μάχη ήταν μόνο ο ήρωας Αρχιλοχίας Αθανάσιος Φωτόπουλος, που έτρεχε κτυπώντας ακάλυπτος τις τουρκικές δυνάμεις.
Εμείς, ως νέοι, μπολιασμένοι με το αίμα των ηρώων μας, θέλοντας να αποτείνουμε τον ελάχιστο φόρο τιμής σε όλους αυτούς που έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι για την Κύπρο μας, θα συνεχίσουμε να τη διαφυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού. Επίσης, θέλουμε να τονίσουμε πως η σκέψη μας παραμένει στο πλευρό των αγνοουμένων, που τα ίχνη τους χάθηκαν κατά την εισβολή. Το γεγονός πως η πολιτική ηγεσία συνεχίζει να συζητά σε φιλικό επίπεδο εδώ και 50 χρόνια με τον εκάστοτε ηγέτη του ψευδοκράτους, την ώρα που η Τουρκία παραμένει ατιμώρητη για την εισβολή, τον εποικισμό και όλα τα εγκλήματα και τις θηριωδίες που έχει διαπράξει στην Κύπρο, ξεπερνάει κάθε λογική. Η Τουρκία είναι ένοχη για εγκλήματα πολέμου και έτσι πρέπει να την αντιμετωπίζουμε. Κανένας νοήμων άνθρωπος δεν αποτείνει χείρα φιλίας προς τον κατακτητή του. Όσα χρόνια και να περάσουν, όσο συνεχίζεται στην Κύπρο η κατοχή, θα συνεχίζουμε και τον Αγώνα μας για Απελευθέρωση των εδαφών μας, που καταπατούνται παράνομα από το 1974, από τη μπότα του Τούρκου εισβολέα.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
