Στις 17 Σεπτεμβρίου 2022, αποφασίστηκε η πλήρης άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, προς την Κυπριακή Δημοκρατία. O Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α, Άντονι Μπλίνκεν, ανακοίνωσε τη συγκεκριμένη απόφαση, η οποία θεωρήθηκε ιστορική από τον πολιτικό κόσμο Ελλάδας και Κύπρου, ενώ προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την Τουρκία, αλλά και από τη Ρωσία.
Το εν λόγω εμπάργκο είχε επιβληθεί στην Κύπρο το 1987, σε μια προσπάθεια της Ουάσιγκτον δήθεν να υποβοηθήσει την επίλυση του Κυπριακού, αποτρέποντας τον εξοπλιστικό «ανταγωνισμό» Λευκωσίας – Άγκυρας. Απαγόρευση αγοράς αμερικανικών οπλικών συστημάτων επιβλήθηκε και στην Άγκυρα, αμέσως μετά την εισβολή του 1974, αλλά κράτησε μόνο τέσσερα χρόνια, παρόλο που δεν τηρήθηκαν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις που επέβαλαν τότε οι Η.Π.Α, ώστε να αρθεί η απαγόρευση. Για παράδειγμα, κάποιοι από τους όρους που δεν εφαρμόστηκαν, παρόλο που η εφαρμογή τους επιβεβαιώθηκε από την Αμερική, ήταν η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί και η ταχεία και ειρηνική επιστροφή όλων των προσφύγων στα σπίτια τους. Δηλαδή, η ΚΔ που δέχτηκε εισβολή από την Τουρκία τιμωρήθηκε για 34 χρόνια, ενώ ο εισβολέας μόνο για τέσσερα. Παράλληλα, η στρατιωτική ισχύς του, ως γνωστόν, είναι τεράστια και οι παραβιάσεις του αμέτρητες. Αντί να ενισχύεται η ΚΔ, που είχε και έχει μεγάλη ανάγκη να αμυνθεί έναντι της τουρκικής επιθετικότητας, αποκλειόταν και υποβιβαζόταν με πρόσχημα δήθεν τη διατήρηση της ισορροπίας στη στάση των Η.Π.Α απέναντι στην ελληνική και στην τουρκική «πλευρά», παρόλο που είναι ξεκάθαρο ότι σε αυτήν την περίπτωση η Αμερική εξυπηρέτησε τα τουρκικά συμφέροντα εις βάρος της ΚΔ.
Σημειώνεται ότι, τον Σεπτέμβριο του 2020, προηγήθηκε απόφαση των Η.Π.Α για μερική άρση του εμπάργκο όπλων προς την Κύπρο, η οποία επέτρεπε την αγορά «μη φονικών» οπλικών συστημάτων, απαιτώντας ετήσια ανανέωση. Στην τελευταία απόφαση, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών πιστοποίησε στο Κογκρέσο ότι, έχοντας εκπληρώσει ορισμένες προϋποθέσεις βάσει σχετικής νομοθεσίας, η ΚΔ θα δικαιούται πλέον να εισάγει αμερικάνικο αμυντικό εξοπλισμό. Η απόφαση όμως, θα πρέπει να ανανεώνεται σε ετήσια βάση, λόγω των νόμων «East Med Act» του 2019 και του Νόμου για τον Αμυντικό Προϋπολογισμό (NDAA) για το έτος 2020, που προβλέπουν ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος πρέπει να πιστοποιεί στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου ότι η ΚΔ συνεχίζει να συνεργάζεται με την αμερικανική κυβέρνηση, υπό κάποιους όρους. Συγκεκριμένα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πρέπει να ελέγχει ετησίως ότι:
- η κυπριακή κυβέρνηση συνεργάζεται για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων πάνω στους κανονισμούς για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοοικονομική ρυθμιστική εποπτεία.
- συνεχίζει να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την απαγόρευση πρόσβασης στα λιμάνια ρωσικών πολεμικών πλοίων για ανεφοδιασμό και εξυπηρέτηση.
Φαίνεται, λοιπόν, πως η αμερικανική εξωτερική πολιτική στράφηκε προς τη βελτίωση των σχέσεών της με την Κύπρο, συνεχίζοντας τη στενότερη αμυντική συνεργασία των τελευταίων χρόνων, στη βάση του νομοσχεδίου «East Med Act». Γίνεται παράλληλα αντιληπτό, πως οι Η.Π.Α ήδη ασκούν πιέσεις και έλεγχο στην ΚΔ υπό τις παρούσες συνθήκες, οπότε η άρση του εμπάργκο ενδεχομένως να ελλοχεύει κινδύνους, όπως η υποχρέωση της ΚΔ για εξυπηρέτηση αμερικανικών συμφερόντων εις βάρος άλλων συμμαχικών δυνάμεων.
Σε σχετικές δηλώσεις προέβησαν πολιτικοί φορείς και άτομα, τονίζοντας τη σημασία της ενίσχυσης των σχέσεων Η.Π.Α-ΚΔ γενικότερα, υπό το συνεχώς εξελισσόμενο και μεταβαλλόμενο παγκόσμιο σκηνικό των εξελίξεων του πολέμου στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης υπογράμμισε ότι η εξέλιξη αυτή «αντανακλά την αναπτυσσόμενη στρατηγική σχέση μεταξύ των δύο χωρών, μεταξύ άλλων και στον τομέα της ασφάλειας». Το Υπουργείο Εξωτερικών, υποστήριξε ότι, μέσω αυτής της ενίσχυσης της συνεργασίας στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας, υποβοηθάται η μαζική προσπάθεια για επίτευξη της ευρύτερης «περιφερειακής σταθερότητας». Επιπλέον, ο Υπουργός Άμυνας της ΚΔ, Χαράλαμπος Πετρίδης, δήλωσε πως η άρση του εμπάργκο θα συμβάλει στην εξασφάλιση της ειρήνης, της σταθερότητας και της ασφάλειας στην Α. Μεσόγειο.
Η τουρκική άποψη είναι προφανώς αντίθετη, με το τουρκικό ΥΠΕΞ να ζητά επανεξέταση της απόφασης από την Ουάσιγκτον, καταδικάζοντάς την, δήθεν λόγω του ότι θα αυξήσει την «αδιαλλαξία της ελληνοκυπριακής πλευράς», πλήττοντας τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού και οδηγώντας σε μια «κούρσα εξοπλισμών». Ακόμη, υποστήριξε, μεταξύ άλλων, ότι πλήττεται η ειρήνη και η ισορροπία στην περιοχή, ζητώντας ισορροπημένη πολιτική αντιμετώπιση από τις Η.Π.Α και λέγοντας ότι «η Τουρκία, ως εγγυήτρια χώρα, βάσει των νομικών και ιστορικών ευθυνών της, θα εξακολουθήσει να λαμβάνει τα απαραίτητα βήματα για την ύπαρξη, την ασφάλεια και τη γαλήνη των τ/κ με κάθε μέσο». Ο κ. Ερντογάν δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι δεν αποδέχεται την άρση του εμπάργκο και απείλησε ξανά την Αθήνα να μην προκαλέσει για να μην έρθει η «καταστροφή στην ίδια και στον λαό της». Από τις τουρκικές δηλώσεις φαίνεται για ακόμα μια φορά η υποκρισία και η αδιάλλακτη προπαγανδιστική στάση της Τουρκίας, που δεν διστάζει να κατηγορήσει και να απειλήσει για δικές της παραβιάσεις και εγκλήματα επιρρίπτοντας προκλητικά ευθύνες.
Η άρση του εμπάργκο, λοιπόν, επιφέρει θετικές και αρνητικές συνέπειες και αντιδράσεις στην πολιτική σκηνή. Η απόφαση αυτή συνεπάγει την ενίσχυση των σχέσεων της ΚΔ με τις Η.Π.Α σε αμυντικό επίπεδο μεν, αλλά υποκρύπτει κινδύνους υπερβολικής αμερικανικής εκμετάλλευσης στο μέλλον, αναλογιζομένων των όρων και του ετήσιου ελέγχου από τις Η.Π.Α. Ταυτόχρονα, μπορεί να προκαλέσει βελτιστοποίηση και αποκατάσταση της μακροχρόνιας συμμαχίας μας με το Ισραήλ, που ιδίως το τελευταίο διάστημα φαίνεται να έχει πληγεί λόγω μιας τάσης για εξυγίανση των σχέσεών του με την Τουρκία. Η αποκατάσταση όμως, των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας, επήλθε εξαιτίας της δικής μας πολιτικής ανεπάρκειας.
Επιτυγχάνεται, γενικότερα, αναβάθμιση της θέσης της ΚΔ στην Ανατολική Μεσόγειο και στο διεθνές πολιτικό σκηνικό, αποκτώντας την ευχέρεια να εκμεταλλευτεί την κατάσταση με την αξιοποίηση της ευκαιρίας για επανατοποθέτηση του Κυπριακού, ως ζήτημα εισβολής και κατοχής και γνωστοποίηση της τουρκικής παραβατικότητας ως προς το Διεθνές Δίκαιο. Ταυτόχρονα, μπορεί να τεθεί ξανά στο τραπέζι ο αγωγός EastMed σε μια προσπάθεια ενίσχυσης των συμμαχιών της Κύπρου, όσον αφορά την ενέργεια και την οικονομία και κατ’ επέκταση την άμυνα και τους δεσμούς της με τη Μητροπολιτική Ελλάδα.
Από την άλλη, αξίζει να σημειωθεί ότι μακροπρόθεσμα η στάση της Μόσχας, ενδεχομένως να αλλάξει στο Κυπριακό, εάν συνεχίσει να εντείνεται η ρήξη των σχέσεων μεταξύ αυτής και της Κύπρου, όπως συμβαίνει το τελευταίο διάστημα. Τα προβλήματα με τη ρωσική πρεσβεία και οι ψευδείς δημοσιεύσεις του τουρκικού Τύπου για απευθείας πτήσεις στα κατεχόμενα από τη Ρωσία, δεν αποκλείεται να αφορούν μια σειρά αντιδράσεων της τελευταίας απέναντι στην Κύπρο, έμμεσων και ήπιων, αλλά παράλληλα σοβαρών. Επίσης, οι αλληλεπιδράσεις με την Αμερική πρέπει να γίνονται με μέτρο, ώστε να μην μετατραπεί το νησί μας σε προτεκτοράτο αυτής. Τέλος, είναι φανερό πως δεν τίθεται θέμα ανταγωνισμού στον εξοπλισμό Τουρκίας-ΚΔ, εφόσον αναφερόμαστε σε ένα πανίσχυρο επιθετικό κράτος, έναντι σε ένα μικρό, ημικατεχόμενο από αυτό, νησί. Συνεπώς, η ελευθερία στις προμήθειες από την Αμερική δεν εγγυάται απαραίτητα την ασφάλεια και την άμυνα.
Απαιτείται, λοιπόν, η αξιολόγηση των καταστάσεων από την πολιτική μας ηγεσία, έτσι ώστε η άρση του εμπάργκο να λειτουργήσει προς όφελος του Έθνους μας. Χρειάζεται οι κινήσεις που θα γίνουν μετέπειτα να αξιολογηθούν σοβαρά, έτσι ώστε να μην στραφεί εναντίον μας το βήμα αυτό, είτε από την εκμετάλλευση των Η.Π.Α, είτε από την αντίδραση της Ρωσίας και της Τουρκίας. Ως Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης, υποστηρίζουμε την ενίσχυση διεθνών συμμαχιών της πατρίδας μας, έως το σημείο που δεν πλήττονται τα εθνικά μας συμφέροντα, μέσω της διείσδυσης δευτερευόντων παραγόντων στα πολιτικά δρώμενα Ελλάδας και Κύπρου. Ταυτόχρονα, θέλουμε μια ενιαία αμυντική πολιτική με το ελληνικό κράτος σε κάθε ευκαιρία, στο ευρύτερο πλαίσιο της προσπάθειας για αποκατάσταση της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και παράλληλα του αγώνα για απελευθέρωση του τόπου μας στο πλευρό πάντα της Ελλάδας.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
