Το Καστελλόριζο είναι ένα νησί των Δωδεκανήσων, το οποίο έχει σπουδαία ιστορική διαδρομή και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στον καθορισμό της ελληνικής ΑΟΖ. Το νησί έχει μια μεγάλη ναυτική παράδοση. Το λιμάνι του στάθηκε ως το κυριότερο γεωφυσικό χάρισμά του, γιατί βρίσκεται στο θαλάσσιο σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ευρώπη, την Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο και ήταν φυσικό να δημιουργήσει σημαντική εμπορική και ναυτική κίνηση, πράγμα που εξηγεί το ένδοξο και πλούσιο παρελθόν του.
Το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελλορίζου, που διαδραματίζει εκ της θέσεώς του καθοριστικό ρόλο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, απέχει μόλις 1,25 ν.μ από τις νοτιοδυτικές μικρασιατικές ακτές και 72 ν.μ από τη Ρόδο. Έχει έκταση 9,1 τ.χλμ και μήκος ακτών 19,5 χλμ. Η επίσημη ονομασία του, Μεγίστη, σχετίζεται είτε με τον πρώτο, κατά την παράδοση, οικιστή του νησιού που λεγόταν Μεγιστέας, είτε με τη σαφώς μεγαλύτερη έκταση του συγκεκριμένου νησιού σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά του συμπλέγματος. Η επικρατέστερη εκδοχή αφορά το μέγεθος του νησιού, που το ξεχωρίζει από τις γύρω βραχονησίδες. Στο παρελθόν το Καστελλόριζο είχε και άλλα ονόματα. Ο Στράβων εκτός από την ονομασία Μεγίστη, παραθέτει το όνομα Κισθήνη, που πιθανόν να ήταν όνομα αρχαίας πόλης επί της νήσου, ενώ ο Στέφανος ο Βυζάντιος ονομάζει το νησί «Πολυΐστωρ». Κάθε ένα από αυτά τα ονόματα έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία και βάρος.
Η βυζαντινή ονομασία «Καστελλόριζο» προέρχεται, σύμφωνα με κάποιες πηγές, από τις λέξεις «Castello Rosso» που αποδίδεται στα κόκκινα βράχια, όπου χτίστηκε το κάστρο των Ιπποτών ή ακόμα και από το «Castellum Ruggio». Οι ντόπιοι, όμως, πιστεύουν ότι το όνομα δεν αποτελεί παράφραση του ιταλικού «Castello Rosso» ή «Castellum Ruggio», αλλά προέρχεται από την ένωση των λέξεων «Castello» και της ελληνικής κατάληξης «-ρίζο». Συγκεκριμένα, πρόκειται για τη δωδεκανησιακή λέξη «βουνόριζο/ριζοβούνι», που εξηγεί το γεγονός ότι το κάστρο είναι χτισμένο στα ριζά του βουνού και παράλληλα περιγράφει τη θέση των σπιτιών του νησιού (σύμφωνα με το βιβλίο του I. Χατζηφώτη).
Δυστυχώς, στους περισσότερους τουριστικούς οδηγούς, αλλά και χάρτες, το ακριτικό Καστελλόριζο εμφανίζεται πάντα μέσα σε ένα πλαίσιο στο κάτω δεξιό μέρος της Ελλάδας. Δεν είναι λίγες οι φορές που χάρτες της Ελλάδας εμφανίζονται ελλιπείς, αφήνοντας εκτός το Καστελλόριζο, ενώ σε άλλες περιπτώσεις παραμένει μια άχρωμη κουκκίδα. Επίσης, τις περισσότερες φορές, γράφεται λανθασμένα. Το Καστελλόριζο, λοιπόν, γράφεται με δύο λάμδα, όπως η Ελλάδα, και σίγουρα δεν αποτελεί απλώς μια κουκκίδα. Μπορεί να βρίσκεται στο νοτιοανατολικότερο άκρο της ελληνικής επικράτειας, όμως πρόκειται για ένα πανέμορφο μέρος που κατά το παρελθόν διαδραμάτισε έναν εξαιρετικά σημαντικό πολιτιστικό και εμπορικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η σύγκριση του ξεχασμένου «λ» με το γεγονός ότι οι ακρίτες νησιώτες νιώθουν πως ζουν σε μια ξεχασμένη Ελλάδα είναι αναπόφευκτη. Η ζημιά που έχουν επιφέρει οι υπεύθυνοι αυτής της αυθαίρετης αλλαγής είναι ήδη τεράστια κι έχει προκαλέσει χάος, ειδικά σε Έλληνες εκτός Καστελλορίζου, οι οποίοι απλά αντιγράφουν αυτά που διαβάζουν. Το Καστελλόριζο, εδώ και χρόνια, γράφεται με δύο λάμδα, αλλά πρόσφατα, με αυθαίρετες αλλαγές, καθιερώθηκε στο λεξικό με ένα λάμδα. Οι άνθρωποι που έκαναν αυτή την αλλαγή, ευθύνονται για το γεγονός ότι το όνομα τείνει να αλλοιωθεί διεθνώς. Εσείς την Ελλάδα, θα τη γράφατε ποτέ ως «Ελάδα»; Οι ρίζες του ονόματος «Ελλάς», εδώ και τρείς χιλιετίες, είναι σίγουρα πολύ ιστορικές. Εξίσου σημαντικό και υπολογίσιμο θα έπρεπε να θεωρείται και το όνομα «Καστελλόριζο», αφού μετρά οχτώ αιώνες ύπαρξης. Επομένως, δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάμε και να θυσιάζουμε ιστορικά ονόματα στον βωμό της «υπεραπλούστευσης».
Με το πέρασμα του χρόνου, το ακριτικό Καστελλόριζο ήταν το νησί που πάντα απασχολούσε αρκετά τους πολιτικούς της Ελλάδας και της Τουρκίας, λιγότερο τους τουρίστες που τους «έπεφτε» μακριά και περισσότερο τους ντόπιους που άκουγαν την «ανάσα» των Τούρκων από τις ακτές τους. Τα τελευταία χρόνια, όμως, φαίνεται να απασχολεί όλο και περισσότερο τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, που εκμεταλλεύονται τις εξελίξεις για να παρουσιάσουν μια είδηση, δημιουργώντας ταυτόχρονα πρόβλημα στην τοπική οικονομία. Δυστυχώς, τα ΜΜΕ δεν είχαν την ίδια προθυμία, όταν το νησί είχε ακτοπλοϊκό πρόβλημα ή όταν οι ντόπιοι είχαν ανάγκη από φάρμακα και είδη πρώτης ανάγκης ή όταν το νησί δεν διέθετε καθηγητές ή δασκάλους και τα παιδιά κινδύνευαν να χάσουν τη σχολική τους χρονιά. Ωστόσο, οι άνθρωποι του νησιού «στέκονται» απέναντι στην πολεμική τρομολαγνεία των ΜΜΕ, στις πολεμικές ιαχές και στους «πολεμικούς» ανταποκριτές που γεμίζουν καθημερινά το Καστελλόριζο.
Πρόκειται για ένα πολύπαθο νησί, ένα νησί που βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα και εκεί θα παραμένει για πολύ καιρό ακόμα. Ξεχασμένο από το κράτος. Πόσω μάλλον σε μια εποχή που βιώνει μια διπλή καταστροφή. Η μία είναι γενική και αφορά τις δυσκολίες που επιφέρει η πανδημία, όμως η δεύτερη είναι τοπική και έχει να κάνει με την ένταση μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας με επίκεντρο το Καστελλόριζο. Γι’ αυτόν τον λόγο, η γεωπολιτική σημασία του Καστελλορίζου και της «επήρειάς» του είναι τεράστια. Αρκετοί, όμως, δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος της σημαντικότητας του νησιού στα εθνικά μας συμφέροντα λόγω του μικρού του μεγέθους. Το γεγονός αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ότι το σύμπλεγμα αυτών των νησιών, δίνει τη δυνατότητα, βάσει της σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, UNCLOS του 1982, στην ΑΟΖ της Ελλάδας να εφάπτεται με την ΑΟΖ της Κύπρου. Χωρίς το Καστελλόριζο, η ελλαδική ΑΟΖ δεν μπορεί να οριοθετηθεί με την κυπριακή και θα αποκόπτεται η ενεργειακή σύνδεση μεταξύ της Μητροπολιτικής Ελλάδας με το μαρτυρικό νησί μας.
Το τουρκικό επιχείρημα για το Καστελλόριζο είναι ανεκδιήγητο. Η Τουρκία μέσα από την γνώριμη αυταρχική της προσέγγιση ως προς την ερμηνεία της πραγματικότητας σύμφωνα με τα συμφέροντά της, ισχυρίζεται ότι τα νησιά του Αιγαίου, άρα και το Καστελλόριζο και το νησιωτικό του σύμπλεγμα δεν διαθέτουν Υφαλοκρηπίδα και κατ’ επέκταση, δεν επηρεάζουν τους όρους προσδιορισμού της ελληνικής και τουρκικής κυριαρχικής επικράτειας επί των υδάτων. Με τον τρόπο αυτό, η Τουρκία προσπαθεί να περιορίσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος. Ουσιαστικά, επιδιώκει τη συνεκμετάλλευση, αγνοώντας τις όποιες υποχρεώσεις της, που απορρέουν από τους κανονισμούς των Διεθνών Οργανισμών, των οποίων αποτελεί μέλος και των Συμβάσεων που αποτελούν εθιμικό δίκαιο.
Ωστόσο, το Καστελλόριζο, ως νησί το οποίο κατοικείται, έχει με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, δικαίωμα τόσο σε Υφαλοκρηπίδα, όσο και σε ΑΟΖ, ασχέτως του μεγέθους του. Το γεγονός ότι το νησί έχει μικρή έκταση δεν συνεπάγεται ότι δεν έχει δικαιώματα. Το Δίκαιο της Θάλασσας δεν μπορεί να ερμηνεύεται, ούτε να εφαρμόζεται κατά το δοκούν. Υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες που θα έπρεπε να εφαρμόζονται από όλους. Η προσπάθεια της Τουρκίας να επιβάλλει την, ούτως ή άλλως, αίολη και παράνομη άποψή της και μάλιστα με τον προκλητικό τρόπο που έχει επιλέξει, απλώς την εκθέτει διεθνώς. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνει αποδεκτή η εγκατάλειψη παγίων θέσεων της Ελλάδας και η σιωπηρή αποδοχή της περί συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του Αιγαίου και της Κύπρου, υπό το καθεστώς απειλών. Σε καμιά περίπτωση, η Ελλάδα δεν επιτρέπεται να αποφασίσει συνεκμετάλλευση σε περιοχές που ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Οι παραπάνω πληροφορίες αποδεικνύουν περίτρανα πως το ζήτημα του ονόματος δεν είναι απλά μια τοπολαλιά, αλλά ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα των λόγων για τους οποίους η Ελλάδα μας χάνει την ταυτότητά της. Οι άνθρωποι που ζουν εκεί, με την ελληνικότατη ψυχή, αρνούνται να δεχτούν ότι κάποιοι άλλοι, εκτός των ντόπιων, θα τους επιβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο θα γράφουν το όνομα του τόπου τους. Γι’ αυτό, οφείλουμε να σεβαστούμε αυτούς τους ανθρώπους και να γίνουμε αρωγοί στον αγώνα τους για την ανάκτηση της σωστής ονομασίας του νησιού τους. Ας ληφθούν υπόψιν, επιτέλους, οι ζωές αυτών των συμπατριωτών μας, οι οποίοι βρίσκονται στο έλεος των τουρκικών προκλήσεων και είναι παντελώς αβοήθητοι από την Ελληνική Δημοκρατία.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
