Η Επιτροπή Αναπληρωτών Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης αποφάσισε να τερματίσει τη διαδικασία επιτήρησης και επίβλεψης του Συμβουλίου, στην εφαρμογή της Απόφασης του ΕΔΔΑ/ΕΔΑΔ, αναφορικά με την ιδιωτική προσφυγή της Τιτίνας Λοϊζίδου κατά της Τουρκίας.
Η Τιτίνα Λοϊζίδου είναι πρόσφυγας με καταγωγή́ από́ την κατεχόμενη Κερύνεια, η οποία το 1989 προσέφυγε κατά της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό́ Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ). Ο λόγος ήταν η καταπάτηση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, εφόσον η κα. Λοϊζίδου στερείτο τη δυνατότητα εκμετάλλευσης της περιουσίας της, στην κατεχόμενη Κερύνεια. Η Τουρκία καταδικάστηκε σε καταβολή́ αποζημίωσης προς την προσφεύγοντα, η οποία σε καμία περίπτωση δεν θεωρεί πως το ζήτημα τελείωσε εδώ. Εξαιρετικά σημαντικό είναι το γεγονός ότι στην απόφασή του, το Δικαστήριο είπε πως με βάση το Διεθνές Δίκαιο, η «τδβκ» είναι «κράτος» παράνομο και πως υπεύθυνη για την καταπάτηση των δικαιωμάτων των Ελλήνων της Κύπρου στα κατεχόμενα είναι η Τουρκία. Επιπρόσθετα, η Τουρκία, με την καταβολή του χρηματικού ποσού, αποδέχθηκε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, η οποία αναφέρει ξεκάθαρα ότι στα κατοχικά εδάφη ασκεί άμεσο και λεπτομερή έλεγχο η ίδια. Η αναγνώριση της Τουρκίας ως υπεύθυνης και η καταδίκη της για την κατάσταση στην κατεχόμενη Κύπρο αποτελούν τους λόγους για την ιδιαίτερη σημασία της απόφασης.
Το Υπουργείο Εξωτερικών, με ανακοίνωσή του, εξέφρασε την απογοήτευσή του για την απόφαση της Επιτροπής Αναπληρωτών Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Η Τουρκία, παρά το ότι προχώρησε στην καταβολή μερικών αποζημιώσεων προς την κα. Λοϊζίδου, συνεχίζει να μην συμμορφώνεται με την υποχρέωσή της να αποκαταστήσει το σύνολο ή μέρος της περιουσίας της κας Λοϊζίδου. Ως εκ τούτου, η απόφαση για τερματισμό της επιτήρησης/επίβλεψης εφαρμογής της απόφασης από πλευράς του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι νομικά έωλη και πολιτικά προβληματική», τονίζει το Υπουργείο Εξωτερικών. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι η εν λόγω απόφαση της Επιτροπής Αναπληρωτών Υπουργών δεν συνεπάγεται σε καμιά περίπτωση άρση ή/και τερματισμό των υποχρεώσεων της Τουρκίας για αποκατάσταση της περιουσίας της κας Λοϊζίδου.
Η Τιτίνα Λοϊζίδου δήλωσε στο ΚΥΠΕ ότι «Είναι μια απόφαση που πιστεύω είχε πολιτικές προεκτάσεις. Η Επιτροπή Υπουργών έχει την υποχρέωση να διαφυλάξει την εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», προσθέτοντας ότι η Επιτροπή είχε μπροστά της από το 2005 περιθώριο για να εφαρμόσει την αποκατάσταση της περιουσίας της. «Με την πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκαν διάφορες άλλες παράμετροι και κατέληξε σε αυτή την απόφαση σήμερα», ανέφερε η κα. Λοϊζίδου.
Σημείωσε, ωστόσο, ότι το θέμα δεν έχει κλείσει, «γιατί υπάρχει κι άλλη παράμετρος στην υπόθεση». Η απόφαση έχει εφαρμοστεί στο ένα σκέλος, που αφορά την αποζημίωση για τη μη χρήση της περιουσίας, αλλά παραμένει το θέμα της ειρηνικής απόλαυσης της περιουσίας, μέσω της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία είναι υπεύθυνη και έχει την υποχρέωση, να διαφυλάξει την εκτέλεση των αποφάσεων. «Σε αυτό το σκέλος της απόφασης, η Επιτροπή Υπουργών, μετά από πολλά χρόνια που συζητείτο, επέλεξε να κλείσει την επιτήρηση της απόφασης, διότι, λέει ότι υπάρχει το ένδικο μέσω της “επιτροπής αποζημιώσεων” στα κατεχόμενα» είπε, αναφερόμενη στην «επιτροπή ακίνητης περιουσίας».
Ωστόσο, για την «επιτροπή ακίνητης περιουσίας» εκκρεμούν δύο αποφάσεις του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όσον αφορά την αποτελεσματικότητά της. «Ένα από τα επιχειρήματα ήταν ότι αυτή η επιτροπή, σε διάφορα διαδικαστικά σημεία, υστερεί και είναι αναποτελεσματική. Αυτό το θέμα είναι πολύ σημαντικό και θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη από την Επιτροπή Υπουργών στο να κλείσει την επιτήρηση της υπόθεσής μου», σημείωσε.
Η απόφαση της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης έχει πολύ σημαντικές πολιτικές προεκτάσεις, κυρίως στο κεφάλαιο των περιουσιών. Η σύσταση της «επιτροπής ακίνητης περιουσίας» στα κατεχόμενα χρησιμοποιείται συνεχώς ως το άλλοθι, προκειμένου οποιαδήποτε υπόθεση στρέφεται κατά της Τουρκίας για παραβιάσεις στην Κύπρο να παραπέμπεται προς τα εκεί.
Την ύπαρξη της «επιτροπής» χρησιμοποιεί συνεχώς και η Τουρκία ως δικαιολογία για να πετύχει κλείσιμο των εις βάρος της υποθέσεων, που επιδικάστηκαν από το ΕΔΔΑ και ακόμα δεν έχουν εκτελεστεί. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Τουρκία καταφέρνει να μην συμμορφώνεται στην εκτέλεση των αποφάσεων και να στέλνονται οι υποθέσεις για να λάβουν αποζημίωση από την «επιτροπή», η οποία ως γνωστόν δεν είναι σε θέση να πληρώσει καμιά αποζημίωση.
Η αρνητική πορεία των γεγονότων είχε διαφανεί από νωρίς, καθώς μια ομάδα χωρών με πρωταγωνιστές τη Νορβηγία και τη Γερμανία είχαν κινηθεί έντονα με στόχο να επιτύχουν το κλείσιμο της υπόθεσης Τιτίνας Λοϊζίδου. Διπλωματικές πηγές στη Λευκωσία εκτιμούν ότι τόσο η Γραμματεία του Συμβουλίου της Ευρώπης όσο και ομάδα χωρών, με επικεφαλής τη Γερμανία, θέλησαν να δοθεί ως αντάλλαγμα στην Τουρκία το κλείσιμο της υπόθεσης Τιτίνας Λοϊζίδου για τις καταδικαστικές αποφάσεις στην υπόθεση Οσμάν Καβάλα.
Πριν ακόμα αποφασιστεί ο τερματισμός της επιτήρησης της υπόθεσης Τιτίνας Λοϊζίδου, το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών, κλείνοντας την πόρτα στη Λευκωσία όσον αφορά μέτρα κατά των ενεργειών της Τουρκίας σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, είχε απαιτήσει την προώθηση «Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης». Απαίτηση που έσπευσε να ικανοποιήσει ο Ιωάννης Κασουλίδης, επιστρέφοντας τον περασμένο Ιανουάριο στο Υπουργείο Εξωτερικών, μέσα από το πακέτο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, που παρουσίασε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προς την «τ/κ κοινότητα».
Η Γερμανία έδειξε πως όχι μόνο δεν πίεσε την τουρκική πλευρά στο θέμα των ΜΟΕ του Προέδρου Αναστασιάδη, αλλά συνέβαλε με αντιδεοντολογικές, όπως έχουν χαρακτηριστεί, πράξεις, στο να διευκολυνθεί ακόμα περισσότερο η Τουρκία. Γι’ αυτό και μετά τις αρχικές κινήσεις που είχαν γίνει στο Στρασβούργο, η Λευκωσία κινήθηκε προς την κατεύθυνση του Βερολίνου καθώς θεώρησε τη Γερμανία υπεύθυνη για τις εξελίξεις. Ζητούμενο για την κυπριακή κυβέρνηση ήταν να διατηρηθεί σε διαδικασία επιτήρησης η υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου, δεδομένης της πολιτικής, αλλά και νομικής της σημασίας.
Η πρόταση για κλείσιμο της υπόθεσης της Τιτίνας Λοϊζίδου ψηφίστηκε από 25 κράτη μέλη, ενώ κατά τάχθηκαν μόλις πέντε χώρες. Αυτά τα αρνητικά δεδομένα δημιουργούν ισορροπίες τρόμου εντός της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, διότι είναι σίγουρο ότι η Γραμματεία, μετά την επιτυχία κλεισίματος της υπόθεσης Λοϊζίδου, θα κινηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο και για κλείσιμο της 4ης Διακρατικής Προσφυγής της Κυπριακής Δημοκρατίας εναντίον της Τουρκίας. Αυτό που χρειάζεται για να κλείσει και η 4η Διακρατική Προσφυγή είναι μια μικρή αλλαγή στάσης από μια μόλις χώρα. Στόχος της Γραμματείας είναι να επιτύχει κλείσιμο των υποθέσεων, ως «αντιστάθμισμα» για άλλες αποφάσεις που θα λάβει το Συμβούλιο της Ευρώπης κατά της Τουρκίας, όπως οι υποθέσεις Καβάλα και Ντεμιρτάς.
Σημειώνεται ότι ο Οσμάν Καβάλα κρατείται από τις τουρκικές αρχές χωρίς να έχει καταδικαστεί, από το 2017. Αρχικά, τέθηκε υπό κράτηση με κατηγορίες για χρηματοδότηση των πανεθνικών αντικυβερνητικών διαμαρτυριών του 2013. Αφότου αθωώθηκε το 2020, συνελήφθη ξανά λίγες ώρες αργότερα με την κατηγορία της απόπειρας ανατροπής της συνταγματικής τάξης, η οποία συνδεόταν με τη συμμετοχή του στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. Ο Καβάλα απαλλάχθηκε και από αυτή την κατηγορία, αλλά φυλακίστηκε λόγω κατηγοριών για κατασκοπεία που είχαν να κάνουν με την ίδια υπόθεση. Υπάρχει η άποψη ότι αυτές οι κατηγορίες είχαν στόχο να παρακάμψουν την απόφαση του 2019, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που ζητούσε την απελευθέρωσή του.
Όσον αφορά τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς, είναι πρώην ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) και βρίσκεται στη φυλακή από το 2016, με κατηγορίες ότι διηύθυνε μια «τρομοκρατική οργάνωση». Το 2018, καταδικάστηκε σε φυλάκιση για «τρομοκρατική προπαγάνδα». Η κράτησή του, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπέρ της απελευθέρωσής του, τον ανέδειξε, για πολλές ΜΚΟ, σε ένα από τα σύμβολα της οπισθοδρόμησης της δημοκρατίας στην Τουρκία, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον Ιούλιο του 2016. Από την πλευρά της, η Τουρκία κατηγορεί το HDP ότι είναι «η πολιτική βιτρίνα» του PKK, που έχει χαρακτηριστεί «τρομοκρατική» οργάνωση από την Άγκυρα και χώρες της Δύσης. Το HDP απορρίπτει αυτήν την κατηγορία και δηλώνει θύμα της καταστολής, λόγω της σθεναρής αντίθεσής του με τον Τούρκο Πρόεδρο.
Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος είναι ξεκάθαρο ότι οι χειρονομίες καλής θελήσεως από κυπριακής πλευράς δεν απέδωσαν καθόλου. Αντίθετα, έστειλε το μήνυμα ετοιμότητας υποχωρήσεων έναντι των τουρκικών απαιτήσεων. Πλέον, για κάθε απόφαση που θα λαμβάνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα αφορά την Τουρκία, θα μπορούν να δίνουν ένα «κυπριακό αντάλλαγμα».
Επομένως, η Υπόθεση Τιτίνας Λοϊζίδου μπορεί να καθορίσει την εξέλιξη του κυπριακού προβλήματος, εάν χρησιμοποιηθεί σωστά από την Κυπριακή Κυβέρνηση. Η Τουρκία με τη συμμόρφωσή της με την εν λόγω απόφαση, αποδέχεται την ευθύνη της για τη συνεχιζόμενη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των Ελλήνων της Κύπρου, που είναι αποτέλεσμα της εισβολής και κατοχής του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η εκτέλεση της απόφασης αποδεικνύει, επίσης, ότι το ψευδοκράτος, που δημιουργήθηκε με τη βία των όπλων, είναι μια «τοπική διοίκηση» υποτελής στην Τουρκία και είναι παράνομο.
Η Κυπριακή Δημοκρατία επιβάλλεται να σταματήσει την πολιτική του «καλού παιδιού» και των υποχωρήσεων και να απαιτήσει, επιτέλους, την καταδίκη της Τουρκίας για τα εγκλήματα που διέπραξε, δικαιώνοντας έτσι τον ελληνικό λαό.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ. Θεσσαλονίκης
