Συμφωνήθηκε συνεργασία για αντιμετώπιση της πανδημίας μεταξύ του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Αμερικάνου Προέδρου, Ντόναλτ Τραμπ, έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία που πραγματοποίησαν την περασμένη Τρίτη, όπως ανακοίνωσε η τουρκική προεδρία. Όπως αναφέρει η ανακοίνωση, «οι δύο ηγέτες ανέφεραν χαρακτηριστικά ότι θα συνεχίσουν τη στενή τους συνεργασία ενάντια στις απειλές που θέτει η πανδημία του κορωνοϊού στην δημόσια υγεία και στις οικονομίες των δύο χωρών».
Παρόλο που οι τουρκικές ενέργειες ήταν αρκούντως προκλητικές την τελευταία περίοδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής πραγματοποιούν ενέργειες που θέτουν αμφιβολίες σχετικά με τον πραγματικό τους ρόλο στην περιοχή. Το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό και η Πολεμική Αεροπορία στις 17 Απριλίου πραγματοποίησαν διακλαδική άσκηση στη Μεσόγειο, στην περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου. Οι προκλητικές ενέργειες της χώρας στην Κυπριακή ΑΟΖ, στην οποία έχουν άμεσα ενδιαφέροντα οι ΗΠΑ, συνεχίζονται ανελλιπώς με πολεμικά και ερευνητικά πλοία της χώρας να κάνουν βόλτες στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας ανενόχλητα.
Την ίδια ώρα, στη Λιβύη συνεχίζονται οι αιματοχυσίες από τους Σύριους μισθοφόρους του Ερντογάν και τουρκικά μη επανδρωμένα αεροπλανοφόρα που πραγματοποιούν πτήσεις στη χώρα, ενώ πέντε καταρρίφθηκαν από τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό του στρατάρχη Χαφτάρ. Ο κυνισμός του Τούρκου ηγέτη δεν σταματάει εκεί, αφού μεσούσης της κορύφωσης της πανδημίας, η Τουρκία μπλόκαρε την αποστολή μασκών προς την Ιταλία που είχαν ήδη πληρωθεί, σε μια προσπάθειά του να πιέσει την Ευρώπη να αποδεχτεί τα τετελεσμένα που ο ίδιος επιθυμεί στο μεταναστευτικό. Εν τέλει, με μερικές βδομάδες καθυστέρηση στάλθηκαν τελικά οι μάσκες, αλλά οι εμετικές ενέργειες του Τούρκου Νεοσουλτάνου έχουν αναδείξει το αδίστακτο πρόσωπό του.
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις πρόσφατες ενέργειες της Τουρκίας που πράττει ως ο μεγαλύτερος τρομοκράτης στην περιοχή και επιχειρώντας να λαμβάνει μέρος σε κάθε απόφαση που αφορά στην περιοχή. Υπάρχουν και άλλες πολλές, όπως η διαρροή απόρρητου εγγράφου της τουρκικής ΜΙΤ (Τουρκική Υπηρεσία Πληροφοριών), που αναφέρει ότι διείσδυσε σε κέντρα υποδοχής προσφύγων στην Ελλάδα για να κατασκοπεύει επικριτές της κυβέρνησης της Τουρκίας.
Παρά την άγνοια της Τουρκίας για τον κορωνοϊό και την ανένδοτη επιθετική της πολιτική, παρατηρούμε ότι οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ δεν υπέστησαν ρήξη. Αντιθέτως, παρατηρείται μια συνεχιζόμενη επικοινωνία μεταξύ των δύο χωρών και η πραγμάτωση πράξεων, συμβολικών και ουσιαστικών, που ενισχύουν τις σχέσεις μεταξύ τους. Αρκετά καλό παράδειγμα είναι η «συνεργασία» εναντίον της πανδημίας. Θα έλεγε κάποιος ότι είναι λογικό να αφήσουν στην άκρη τις όποιες διαφωνίες τους, για να αντιμετωπίσουν μια κρίση δημόσιας υγείας.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Αν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό συνεργασίας, θα ήταν λογικός ο ισχυρισμός αυτός. Όμως, παρατηρείται μια συνεχιζόμενη συνεργασία, που λαμβάνοντας υπόψη και κάποια άλλα γεγονότα, μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα και λογικά συμπεράσματα όσον αφορά τη σχέση μεταξύ των δύο χωρών.
Παραδείγματος χάριν, μετά από μήνες διαπραγματεύσεων και συζητήσεις επί συζητήσεων σχετικά με το ζήτημα των ρωσικών πυραύλων S-400 και την αγορά τους από την Τουρκία, θα ανέμενε κανείς να τεθεί σε λειτουργία ευθύς αμέσως το πυραυλικό σύστημα. Αντιθέτως όμως, σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, η ενεργοποίηση τους αναβάλλεται λόγω της υγειονομικής κρίσης. Βέβαια, η Τουρκία παρέλαβε τους πυραύλους εδώ και μήνες και παρόλο που είναι αντιληπτή η ανάγκη εξειδίκευσης πρώτα του προσωπικού και μετά η ενεργοποίησή τους, είναι πιθανόν αυτό να σχετίζεται με την τοποθέτηση των ΗΠΑ ότι θα επιβληθούν κυρώσεις σε περίπτωση ενεργοποίησής τους.
Αρκετά καλό παράδειγμα είναι και η πρόσφατη αναστολή του ενεργειακού προγράμματος για ενάμιση χρόνο της αμερικανικής εταιρείας-κολοσσού πετρελαίου ExxonMobil αναφορικά με την Κυπριακή ΑΟΖ. Παρόλο που και άλλες εταιρείες είναι πιθανόν να πράξουν ανάλογα, η αμερικανική εταιρεία το έπραξε πρώτη και μάλιστα είναι πιθανόν η αποχώρησή της να είναι μόνιμη, αφού αντιμετωπίζει σημαντικά οικονομικά προβλήματα, ενώ τον Δεκέμβρη του ’19 υποβαθμίστηκε από τους οίκους αξιολόγησης. Παρόλο που η ίδια ανακοίνωσε αναστολή και όχι τερματισμό των εργασιών της, η κρίση του κορωνοϊού είναι πιθανόν να αποτελέσει πιο ισχυρό πρόβλημα για την ίδια και για αυτόν τον λόγο να πρέπει να αποκόψει ισχυρές δαπάνες. Έτσι, είναι πιθανόν να επιλέξει να επικεντρωθεί σε 4-5 μεγάλα θαλασσοτεμάχια που διατηρεί ανά τον κόσμο και να αποχωρήσει από το πολυδάπανο ενεργειακό πρόγραμμα της Ανατολικής Μεσογείου. Αν δεν αντικατασταθεί άμεσα από άλλη αμερικανική εταιρία, γίνεται αντιληπτό ότι η Αμερική αποχωρεί από την Κυπριακή ΑΟΖ και δημιουργείται ένα τεράστιο πρόβλημα ασφάλειας στα χωρικά μας ύδατα.
Η ασφάλεια απειλείται ακόμα περισσότερο όταν η ίδια η ακτοφυλακή των «συνεταίρων» μας Αμερικάνων παρουσιάζει ως ζώνη ευθύνης για έρευνα και διάσωση που διεκδικεί η Τουρκία όλο το Ανατολικό Αιγαίο, τα Δωδεκάνησα και το πάνω μέρος της Κυπριακής ΑΟΖ. Συγκεκριμένα, εγχειρίδιο της ακτοφυλακής των ΗΠΑ που παρουσιάζει τις ζώνες επιρροής ανά το παγκόσμιο αναφέρει την συγκεκριμένη περιοχή ως «επικάλυψη», δηλαδή ως περιοχή την οποία διεκδικεί και η Τουρκία. Επίσης, στο επίσημο εγχειρίδιο του Πολεμικού Ναυτικού στο κεφάλαιο για τις θαλάσσιες διαφορές, αναφέρει για την Ελλάδα ότι «δεν αναγνωρίζει αξιώσεις για τον εναέριο χώρο που υπερβαίνουν τις αξιώσεις για θαλάσσια χωρικά ύδατα». Στην Ελλάδα, ο εναέριος χώρος είναι καθορισμένος στα 10 ν.μ από τις ακτές, ενώ τα χωρικά ύδατα στα 6 ν.μ. Δεν αναφέρεται πουθενά όμως ότι η Ελλάδα διατηρεί δικαίωμα για επέκταση των αξιώσεων πέρα των 6 ν.μ, κάτι που για την Τουρκία αναφέρεται.
Οι ΗΠΑ διατηρούν ένα πολυσήμαντο ρόλο στα τεκταινόμενα της περιοχής. Υπέγραψαν πρόσφατα τον νόμο για την Ανατολική Μεσόγειο που τους καθιστά μέρος του EastMed, ενώ υπέγραψαν και την Αμυντική Συμφωνία με την Ελλάδα, που τους παραχωρεί στρατιωτικές βάσεις σε όλη την επικράτειά της. Θα ανέμενε κανείς από τους «συνέταιρους» Αμερικάνους περισσότερη συνέπεια και τερματισμό της πολιτικής των ίσων αποστάσεων. Είναι ξεκάθαρο όμως ότι η πολιτική είναι παιχνίδι συμφερόντων και ο καθένας ενδιαφέρεται μόνο για να προασπίσει τα δικά του.
Με την υπερμεγέθη πτώση της τιμής του πετρελαίου και την ύφεση που υφίστανται λόγω της υγειονομικής κρίσης, οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να αναθεωρήσουν τις συμμαχίες τους ανά το παγκόσμιο. Επιδιώκουν μια αύξηση της τιμής του πετρελαίου για να στηριχθούν από τον σχιστόλιθο και να σώσουν τις πετρελαιο-παραγωγικές εταιρίες και βεβαίως πολλές θέσεις εργασίας. Η Τουρκία δεν φαίνεται να επιθυμεί την παγοποίηση του στρατιωτικού της προγράμματος και τον Φεβρουάριο είχε δηλώσει επιθυμία για αγορά Patriot, κάτι που απαιτεί την μη ενεργοποίηση των S-400. Από εκεί και πέρα, είναι σημαντικό να δει κανείς και ότι ο υποψήφιος των Δημοκρατικών για την Προεδρεία είναι ο Τζο Μπάιντεν, που είχε προκρίνει την επιλογή του αγωγού μέσω Τουρκίας για την Αν. Μεσόγειο, ενόσω ήταν Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ. Συνεπάγεται ότι δεν είναι και τόσο απομακρυσμένο σενάριο, η συνεργασία των δύο χωρών σε θέματα ενέργειας, εφόσον εάν συνεργαστούν με την Τουρκία, δεν θα απαιτείται και η όποια αμυντική προστασία της από τον αμερικανικό στόλο.
Εν κατακλείδι, αντιλαμβάνεται κανείς ότι εφόσον η Τουρκία είναι στο ΝΑΤΟ, εύκολα μπορεί να συνεργαστεί ξανά με την Αμερική, ειδικά σε μια περίοδο που η κρίση της έχει κτυπήσει έντονα την πόρτα. Η Κυπριακή Δημοκρατία, σε συνεργασία με την Ελλάδα, επιβάλλεται να αποτρέψει οποιεσδήποτε παρεκκλίσεις των ΗΠΑ από τη συμφωνηθείσα συνεργασία. Επιβάλλεται να πραγματοποιηθούν τριμερείς συνομιλίες, πάντα με την παρουσία της Ελλάδας, με κράτη της περιοχής αλλά και με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, που να διασφαλίζουν ότι η Τουρκία δεν θα πράττει κατά πως της συμφέρει στα χωρικά μας ύδατα. Απαιτείται να γίνει σαφές προς την Αμερική πως τα συμφέροντά της εξυπηρετούνται μόνο μέσω του EastMed και πως η Τουρκία δεν διαθέτει αξιοπιστία, αφού συνεργάζεται με τη Ρωσία. Αν οι ΗΠΑ επιθυμούν απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, απαιτείται η προστασία του EastMed και η συνεργασία με την ΚΔ σε όλους τους τομείς και όχι μόνο όποτε την συμφέρει. Είναι η στιγμή που πρέπει να εδραιωθούν οι όποιες συνεργασίες πραγματοποιήθηκαν λόγω του φυσικού πλούτου της ΚΔ και να τερματιστούν οι όποιες συνεργασίες των ενδιαφερόμενων μερών με το μόνο κράτος της περιοχής που δρα ενάντια στη σταθερότητα της, την Τουρκία. Αν πραγματικά επιθυμούμε να εκμεταλλευθούμε τη συμφωνηθείσα συνεργασία με τις ΗΠΑ, επιβάλλεται να εξευρεθεί τρόπος διπλωματικής απομάκρυνσης της από την Τουρκία.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
