Την αντίθεση της Συρίας για το τουρκολιβυκό μνημόνιο εξέφρασε ο Σύρος μόνιμος αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ, Μπασάρ Τζααφάρι, με επιστολή του προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Η εν λόγω επιστολή απεστάλη στις 29 Απριλίου και αναφέρεται μεταξύ άλλων σε παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου από πλευράς της Τουρκίας, η οποία προσπαθεί να «εδραιώσει την παράνομη κατοχή στα εδάφη άλλων χωρών», όπως σημειώνεται, ενώ υποδηλώνει και τη στήριξη της συριακής κυβέρνησης προς τα κυριαρχικά δικαιώματα της Μητροπολιτικής Ελλάδας και της Κύπρου.
Επιπλέον, σύμφωνα με την επιστολή, φαίνεται ότι η συγκεκριμένη στρατηγική που ακολουθείται από την Τουρκία, θα επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα σε διάλογο που ενδέχεται να υπάρξει μελλοντικά, σχετικά με την οριοθέτηση κοινών θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Σημαντικό, επίσης, είναι το γεγονός ότι μέσω της παρέμβασής του, ο Σύρος αντιπρόσωπος ζητά από τον Γ.Γ του Ο.Η.Ε να μην αποδεχθεί να καταχωρηθεί το περιεχόμενο του μνημονίου στην αρμόδια Διεύθυνση του Ο.Η.Ε «για χάρη της διασφάλισης των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των χωρών της περιοχής».
Συγκεκριμένα, στην επιστολή του επισημαίνει εκ μέρους της συριακής κυβέρνησης τα εξής:
«1. Σύμφωνα με τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, οποιαδήποτε οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων δεν θα πρέπει να επηρεάζει τρίτα μέρη που δεν έχουν συμφωνήσει για προσωρινές διευθετήσεις στην παρούσα συμφωνία, και αυτή η οριοθέτηση ενδέχεται να μην είναι μονομερής. Το Κράτος που θέλει να οριοθετήσει, υποχρεούται υπό αυτή την έννοια, τη στιγμή που οριοθετεί τα θαλάσσια σύνορά του, να λαμβάνει υπόψη τις θέσεις και τις απόψεις των άλλων παράκτιων κρατών με αντίθετες ή παρακείμενες ακτές κατά τρόπο που να σέβεται την κυριαρχία των κρατών και σε αυτό το συγκεκριμένο πλαίσιο, με τρόπο που διασφαλίζει τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην ανατολική Μεσόγειο και αποτρέπει την εμφάνιση συγκρούσεων μεταξύ των χωρών της.
- Το διεθνές εθιμικό δίκαιο και νομολογία έχουν αποφανθεί για το απαράδεκτο των συμφωνιών για τον καθορισμό των συνόρων σε περιόδους πολέμου και εσωτερικών ένοπλων συγκρούσεων, με τρόπο που οδηγεί στην εκμετάλλευση των εξαιρετικών εσωτερικών συνθηκών μιας χώρας που βιώνει πόλεμο ή ένοπλη σύγκρουση.
- Σύμφωνα με τα ανωτέρω, το λεγόμενο Μνημόνιο Κατανόησης που υπεγράφη μεταξύ της τουρκικής πλευράς και της κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης δεν πρέπει να καταχωρηθεί βάσει του άρθρου 102 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών ή να δημοσιευτεί από το Τμήμα Ωκεάνιων Υποθέσεων και του Δικαίου της Θάλασσας με οποιονδήποτε τρόπο, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ορισμένα πολιτικά όργανα και κόμματα της Λιβύης, με επικεφαλής το κοινοβούλιο, απέρριψαν το μνημόνιο και αρνήθηκαν να το επικυρώσουν.
- Στον Γενικό Γραμματέα εστάλη επιστολή από τον Πρόεδρο του κοινοβουλίου της Λιβύης, η οποία περιλάμβανε την απόρριψη αυτού του Μνημονίου Κατανόησης, ως άκυρου έγγραφου. Το άρθρο 8 παράγραφος 2(f) της Λιβυκής Πολιτικής Συμφωνίας του 2015, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας με το ψήφισμα 2259 (2015), προβλέπει ότι απαιτείται η έγκριση τέτοιων συμφωνιών από το κοινοβούλιο της Λιβύης.
- Το παρόν Μνημόνιο παραβιάζει τις αρχές και τους κανόνες του διεθνούς δικαίου της θάλασσας σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων, επειδή δεν υπάρχουν αλληλεπικαλυπτόμενες θαλάσσιες περιοχές ή κοινά σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει νομική βάση για την υπογραφή ενός τέτοιου «μνημονίου συμφωνίας» μεταξύ αυτών των δύο μερών. Αντίθετα, τα πολιτικά γεγονότα και οι νομικές αρχές αποδεικνύουν ότι η υπογραφή αυτού του μνημονίου συνεννόησης είναι απλώς μια προκλητική πολιτική δράση που θα κάνει την περιοχή της Μεσογείου ένα πεδίο σύγκρουσης και έντασης και μπορεί να προκαλούν περιορισμένες ή εκτεταμένες συγκρούσεις.
- Περιττό να πούμε ότι το προαναφερθέν μνημόνιο συνεννόησης αντιπροσωπεύει μια κατάφωρη επίθεση στα κυρίαρχα οικονομικά δικαιώματα της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου και επηρεάζει αρνητικά την αποκλειστική οικονομική ζώνη μεταξύ αυτών των κρατών.
- Επιπλέον, τα όρια της υποτιθέμενης «υφαλοκρηπίδας και αποκλειστικής οικονομικής ζώνης», όπως ορίζονται στο παρόν μνημόνιο, είναι πλασματικά, παράνομα, αυθαίρετα και προκλητικά, θέτοντας έτσι σοβαρά σε κίνδυνο την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα και κινδυνεύουν να καταστεί η Μεσόγειος ζώνη σύγκρουσης.
- Η κυβέρνηση της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας εκφράζει την έντονη αντίθεσή της σε αυτό το παράνομο μνημόνιο συνεννόησης και το απορρίπτει ως άκυρο που δεν επηρεάζει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Επιπλέον, ένα τέτοιο μνημόνιο σίγουρα θα προκαλέσει νομικά, πολιτικά και πρακτικά προβλήματα στο μέλλον σε περίπτωση συμφωνίας για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Συρίας και Τουρκίας. Με απλά λόγια, η τουρκική πλευρά επιδιώκει, μέσω ενός τέτοιου μνημονίου, να νομιμοποιήσει και να εδραιώσει το status quo της παράνομης κατοχής της στα εδάφη άλλων χωρών, εκτός από την προσπάθεια υφαρπαγής των δικαιωμάτων άλλων στην αποκλειστική οικονομική ζώνη.»
Μέσω αυτής της επιστολής, η συριακή κυβέρνηση τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Μητροπολιτικής Ελλάδας και της Κύπρου στα ελληνικά χωρικά ύδατα και στην κυπριακή ΑΟΖ αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, καταδικάζει την κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας από πλευράς της Τουρκίας εις βάρος των κρατών αυτών, καθώς και της Αιγύπτου.
Επίσης, εκτός από τις αναφορές του Σύρου αντιπροσώπου στις συνθήκες που καθορίζουν το Δίκαιο της Θάλασσας, είναι σημαντική η αναφορά στην απόρριψη του παράνομου μνημονίου από το κοινοβούλιο της κυβέρνησης της Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης, καθώς βάσει της συμφωνίας που σημειώνεται στην επιστολή, απαιτείται η έγκριση τέτοιων συμφωνιών από το εν λόγω κοινοβούλιο. Αποτελεί, δηλαδή, ένα ακόμα νομικό επιχείρημα, προκειμένου να αποτραπεί η καταχώρηση του τουρκικού εγγράφου στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Σχετικά με τη Λιβύη, σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις, η Τουρκία φαίνεται να ενισχύει τις δυνάμεις της στην περιοχή και να συσφίγγει τις σχέσεις της με την λιβυκή κυβέρνηση, την ίδια στιγμή που πραγματοποιείται μαζική αποχώρηση Ρώσων μισθοφόρων, που πολεμούσαν στο πλευρό του Στρατάρχη Χαφτάρ. Οι λόγοι απόσυρσης των Ρώσων δεν είναι ακόμα σαφείς, ωστόσο το γεγονός αυτό θα ευνοήσει την τουρκική πλευρά. Αν και εφόσον αποδυναμωθούν οι δυνάμεις του Χαφτάρ, η Τουρκία θα προσπαθήσει να επιβάλει την κυριαρχία της στο λιβυκό έδαφος.
Ακολούθως, με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο να βρίσκεται στο προσκήνιο, θα εμφανιστεί η κατάλληλη ευκαιρία για τον Τούρκο Πρόεδρο, προκειμένου να προχωρήσει τα σχέδιά του, όποια κι αν είναι αυτά, σχετικά με την αποτροπή της κατασκευής του αγωγού EastMed. Άλλωστε, αυτός ήταν ο λόγος που η τουρκική πλευρά ανακοίνωσε εξ αρχής την οριοθέτηση κοινών θαλάσσιων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών. Η επόμενη κίνηση του Ερντογάν, ενδεχομένως να αφορά την ανακοίνωση της κατασκευής ενός αγωγού στην περιοχή που ορίζεται στο παράνομο μνημόνιο.
Σε μια τέτοια περίπτωση, και εφόσον καθυστερήσει για τον οποιονδήποτε λόγο η υλοποίηση του αγωγού EastMed, η δική μας πλευρά θα βρεθεί σε ακόμα πιο δυσχερή θέση. Η επιστολή του Σύρου αντιπροσώπου μπορεί να ενισχύσει την ελληνική διαπραγματευτική θέση, εφόσον αυτή εκμεταλλευτεί ορθά το ζήτημα. Ωστόσο, σε μια περίοδο που οι εξελίξεις τρέχουν υπέρ της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής, επιβάλλεται να ληφθούν ΑΜΕΣΑ επιπλέον δραστικά μέτρα, όπως είναι η μονομερής ανακήρυξη της ΑΟΖ του Ελλαδικού μας κράτους, με τρόπο που αυτή να ενοποιείται με την αντίστοιχη ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, κάτι που αποτελεί δικαίωμα του ελλαδικού κράτους, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας. Έτσι, η Τουρκία θα βρεθεί σε μειονεκτική θέση, καθώς το παράνομο μνημόνιο δεν θα έχει πλέον ούτε πολιτική ισχύ. Επίσης, σε αυτή την περίοδο, είναι σημαντικό να συσφιχθούν οι σχέσεις με την κυβέρνηση της Συρίας που είναι πασιφανές ότι υπερασπίζεται τα συμφέροντα του Ελληνισμού. Θα ήταν θετικό να διερευνηθεί κατά πόσον είναι δυνατή η οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ της Κύπρου και της Συρίας. Οι συγκεκριμένες ενέργειες είναι δυνατόν να ανατρέψουν τα τετελεσμένα που προσπαθεί να επιβάλει η Τουρκία εις βάρος του Ελληνισμού και να συμβάλουν στο να θερμανθούν οι σχέσεις με κράτη της περιοχής, ούτως ώστε να αλλάξουν οι ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ Θεσσαλονίκης
