Μνήμη και εορτή σήμερα, 4 Νοεμβρίου, του Αγίου Αυτοκράτορα Ιωάννη Βατάτζη, ο οποίος έμεινε στην ιστορία και ως «ελεήμων». Ο Ιωάννης Βατάτζης γεννήθηκε το 1193 στο βυζαντινό Διδυμότειχο του Έβρου. Φέρει τον τίτλο του αυτοκράτορα, παρόλο που η Κωνσταντινούπολη ήταν σκλαβωμένη από τους Φράγκους κατά τη βασιλεία του, λόγω του ότι διαδέχθηκε στον θρόνο το 1221 μ.Χ τον νόμιμο αυτοκράτορα Θεόδωρο Α’ Λάσκαρη.
Μετά την άλωση της Πόλης από τους Λατίνους, οι βυζαντινοί χωρίστηκαν σε διάφορα μέτωπα. Ο νόμιμος αυτοκράτορας εγκαταστάθηκε στην Νίκαια της Βιθυνίας και από εκεί ξεκίνησαν όλες οι προσπάθειες οι οποίες έφεραν την απελευθέρωση της Πόλης το 1261 μ.Χ. Συνεπώς, ο Βατάτζης ενθρονίστηκε και βασίλευσε στη Νίκαια, μέχρι τον θάνατό του το 1254 μ.Χ.
Πέρα από τις αρκετές επανακτήσεις των χαμένων εδαφών της αυτοκρατορίας οι οποίες οδήγησαν και στην απελευθέρωση, ο Άγιος Ιωάννης έμεινε χαραγμένος στη μνήμη του λαού που τον ανέδειξε σε άγιο, λόγω της ελεημοσύνης του και της φιλανθρωπίας που έδειξε προς τους Ρωμιούς.
Σημαντικό να επισημανθεί, είναι και το γεγονός της απάντησης του αυτοκράτορα προς τον τότε πάπα Ρώμης Γρηγορίου Θ’. Ο Βατάτζης ξεκινά την επιστολή θέτοντας με μια φράση που μπορεί να θεωρηθεί παρακαταθήκη για τον νεότερο Ελληνισμό.
«Ἰωάννης ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ πιστός βασιλεύς καί αὐτοκράτωρ Ῥωμαίων ὁ Δούκας τῷ ἁγιωτάτῳ πάπα τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης Γρηγορίῳ σωτηρίας καί εὐχῶν αἴτησιν.»
Και συνεχίζει, ορθώνοντας το ανάστημα ολόκληρου του υπόδουλου Ελληνισμού απέναντι στην λατινική υπεροψία: «Αυτό το γράμμα τόνιζε, ότι στο δικό μας γένος των Ελλήνων βασιλεύει η σοφία, και, ωσάν να πρόκειται για πηγή, από αυτήν παντού ανέβλυσαν σταγόνες˙ και είναι το σωστό για μας, που λάμπουμε από τέτοια διάκριση, να μην αγνοούμε την αρχαιότητα του θρόνου σου˙ σαν να πρόκειται για την απόδειξη κάποιου μεγάλου θεωρήματος που χρειάζεται μεγάλη σοφία για να το καταλάβει κανείς.»
Εφτά χρόνια μετά τον θάνατο του Αγίου ανοίχτηκε ο τάφος του και αποκαλύφθηκε ότι το λείψανο του παρέμενε τελείως άφθαρτο και χωρίς σημάδια που να υποδηλώνουν την σήψη του θανάτου. Επίσης, όταν επί αυτοκράτορος Ανδρονίκου Παλαιολόγου, η Μαγνησία πολιορκείτο από τους Τούρκους, ο καστροφύλακας είδε πολλές φορές μία αναμμένη λαμπάδα να περιφέρεται στα τείχη. Όταν ο κωφάλαλος αδελφός του στάλθηκε στα τείχη για να ανακαλύψει τί συνέβαινε, αντίκρισε έναν άνδρα να κρατά τη λαμπάδα και εμψύχωνε τους υπερασπιστές των τειχών. Όταν κατέβηκε από τα τείχη ο κωφάλαλος, θεραπεύτηκε και κατάφερε να ονοματίσει τον άντρα με τη λαμπάδα αφού τον αναγνώρισε από το σκήνωμα του Αγίου Ιωάννου.
Σύμφωνα με το απολυτίκιο του Αγίου, ο Ιωάννης ο Βατάτζης θα αναστηθεί κατά τους έσχατους καιρούς και γι’ αυτό παραμένει και τελείως άφθαρτος. Την προφητεία αυτή επαληθεύει ο Άγιος γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας, ο οποίος επισημαίνει ότι ο Ιωάννης ο Βατάτζης είναι ο πραγματικός Μαρμαρωμένος βασιλιάς και ότι αυτός σύμφωνα με της προφητείες θα παραλάβει την Κωνσταντινούπολη μετά την Απελευθέρωσή της. Η μνήμη του τιμάται στις 4 Νοεμβρίου κάθε έτους.
Ο Άγιος Αυτοκράτορας βοήθειά μας και στήριγμα του αγώνα μας για απελευθέρωση.
Έτερον Ἀπολυτίκιον:
Τὸν λαμπρὸν Βασιλέα καὶ Nικαίας τὸ καύχημα Κωνσταντινουπόλεως ρύστην, Ἰωάννην ὑμνήσωμεν, πτωχείᾳ γὰρ ἐδείχθη βασιλεύς, ὡς βάσις ἀδιάσειστος λαοῦ. Διὰ τοῦτο οἱ τιμῶντες Αὐτόν στερρῶς συμφώνως ἀνακράζομεν: Δόξα τῷ Σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ Σὲ ἀφθαρτίσαντι, δόξα τῷ ἐν ἐσχάτοις τοῖς καιροῖς μέλλοντι ἀναστῆσαι Σε.
Γραφείο Τύπου
Π.Ε.Ο.Φ. Θεσσαλονίκης
